Inleidende samenvatting

Voor u ligt de tweede Monitor van 2024. In deze Monitor rapporteren wij over de afwijkingen en wijzigingen ten opzichte van de Begroting 2024.

We duiden de voortgang van de prestaties in de Begroting 2024 via kleurscores. De inhoudelijke kleurscore laat zien of de acties naar verwachting volledig (groen), deels (oranje) of niet (rood) gerealiseerd zullen worden in het begrotingsjaar. Daarnaast geeft de financiële kleurscore aan in welke mate het budget wordt besteed in het begrotingsjaar; binnen 75% - 100% van het budget (groen), minder dan 75% van het budget (oranje), of een verwachte overbesteding (rood).

In het Statenvoorstel bij de Monitor vindt u een financiële samenvatting op hoofdlijnen.  

Hieronder beschrijven wij de aandachtspunten bij deze Monitor aan de hand van onze opgaven. 

Het kabinet Schoof heeft een streep gezet door het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) en het Transitiefonds. Dit betekent dat de opdracht van het Rijk aan de provincie Overijssel verandert, en dat we onze werkwijze én programmaorganisatie daarop moeten aanpassen. Het Rijk heeft wel € 234 miljoen beschikbaar gesteld voor investeringen in landbouw-maatregelen, sociaaleconomische maatregelen, koploperprojecten (gebiedsprocessen en proeftuinen) en grond (afwaardering).  

De maatregelpakketten helpen om de kracht en effectiviteit van onze 3x3-aanpak, waar we trouw aan blijven, te laten zien. Maar een totaalaanpak waar het NPLG om vroeg, moet opnieuw vorm krijgen.  

Bossenstrategie
Ook hier komen de ambities voor de overige uitbreidingsopgaven en revitalisering onder druk te staan. Wij onderzoeken de mogelijkheden naar alternatieve financieringsbronnen voor met name revitalisering. 

Ontwikkelopgave
We merken dat de vertraging in de besluitvorming rondom het PIP AVAV zijn uitwerking heeft binnen andere gebiedsprocessen. Dit heeft effect op de besluitvorming en de bereidwilligheid om tot overeenkomsten te komen. Een neveneffect van de vertraging is dat de lasten hoger worden, onder andere door oplopende grondprijzen, langer lopende proceskosten en hogere lasten van de maatregelen, mede door inflatie.  

In het Veenweideprogramma werken we aan een Regionale Veenweidestrategie (RVS). Om hier goed aan de slag te kunnen, gaan we de aangedragen maatregelen toetsen met specifieke pilots. Daarnaast is ook meer onderzoek nodig naar de maatregelen voor het regionaal watersysteem. Dit betekent dat er meer tijd nodig is om de Regionale Veenweidestrategie uit te werken om tot besluitvorming te komen. 

De provincie zet in op de bestrijding van invasieve exoten die zich snel kunnen verspreiden. Bij het ministerie hebben wij om medefinanciering gevraagd.

Wolf
Om gehouden hoefdieren te beschermen is een subsidie voor wolf preventieve maatregelen ingesteld. Daar wordt veel gebruik van gemaakt (150 aanvragen). 

Vergunningverlening  
Tegen circa 20 ondernemers zijn verzoeken ingediend om definitief verleende vergunningen in te trekken omdat natuurherstel nog onvoldoende is.  

Een belangrijk argument om vergunningen niet in te trekken was het PPLG/NPLG. Generieke maatregelen van het Rijk en Provincies zijn nodig om een goed verweer te kunnen voeren. 

Wij zijn in gesprek met de betrokken ondernemers om samen op te trekken. We blijven ons vol inzetten om Overijssel van het slot af te krijgen en zo verder te kunnen bouwen aan de toekomst. 

Milieu
Eén van de bewustzijnsprojecten die dit jaar startte is het project met snuffelfietsen; in Overijssel doen vijf scholen, verspreid over de provincie mee. Als uitwerking van de milieunota verkennen we verdere mogelijkheden voor projectdeelname.

We verkennen de behoefte aan bijeenkomsten in de komende periode en welke onderwerpen hierbij aan de orde moeten zijn. Vanuit waterschappen zijn de indirecte lozingen van (bedrijfs-)afvalwater via de Gemeentelijke rioleringen en de Rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI's) geagendeerd. 

We werken via het Actieplan Water aan een Overijssels Waterakkoord. Daarin werken we samen met een brede groep partners aan de uitdagingen op het gebied van hitte, droogte en wateroverlast en voldoende en schoon drinkwaterwater. Daarnaast vertellen we in de herziening van het Regionaal Waterprogramma hoe we onze opgaven integraal aanpakken.

Drinkwater
De urgentie rond drinkwater wordt steeds meer zichtbaar. Via de adaptieve strategie drinkwater (ASD) werken we met onze partners op 3 sporen aan verkenningen naar uitbreiding van of nieuwe winningen, behoud van bestaande winningen en besparing. Vanuit de gelden van het Rijk voor het realiseren van de PPLG- opgaven zijn wel middelen toegekend voor een Proeftuin Drinkwater gericht op de doelen vanuit de Nitraatrichtlijn. De proeftuin richt zich op het ontwikkelen van een aanpak voor zowel de kwalitatieve als kwantitatieve opgaven rond bestaande drinkwaterwinningen.

Water- en bodemsysteem
We bereiden ons daarnaast voor op de taken die wij en onze partners in Overijssel hebben ten aanzien van de Kaderrichtlijn Water. Eén van de taken waar we nu al mee bezig zijn is beter inzicht te krijgen in stoffen die via het riool en de zuiveringsinstallatie in het water terechtkomen. Die stoffen zijn afkomstig van (middel-)kleine bedrijven en inwoners. 

Waterveiligheid & wateroverlast 
Samen met provincie Drenthe en de waterschappen Drents Overijsselse Delta en Vechtstromen zijn wij gestart met het modelleren van het waterbeeld als eerste fase van de bovenregionale stresstest wateroverlast voor het grensoverschrijdende stroomgebied van de Vecht.

Ons energiesysteem 
We hebben het provinciaal Cluster Energiestrategie (pCES) opgeleverd, wat als doel heeft inzicht te bieden in de verduurzamingsroutes voor de industrie en de daarvoor benodigde infrastructuur. 
We hebben in Zwolle een elektrolyzer gerealiseerd. Dit is het eerste waterstofproject in Overijssel. 

Kanaal Almelo – De Haandrik
De afhandeling van de schades rondom Kanaal Almelo-De Haandrik heeft voortdurend onze aandacht. Onderzoek voor de oeverconstructies van het kanaal heeft geleid tot een actueel inzicht in de opgave voor de komende 10 jaar. Naast de geprogrammeerde 11 km voldoen op korte termijn nog 32,2 km niet aan de wettelijke normen en moeten vervangen worden. Deze opgave vraagt een dusdanig grote investering dat de toekomstige functie van het kanaal opnieuw wordt beschouwd.

In het Investeringsvoorstel Wonen, de Perspectiefnota 2025 en het Aanvullend Investeringsvoorstel Wonen heeft u in totaal 29,6 miljoen euro beschikbaar gesteld om onze partners te ondersteunen bij de grote uitdagingen op de woningmarkt. We werken aan een herijking van deze Woondeals waarin we plannen opnemen voor 5000 extra woningen in Overijssel tot 2030.  

Recent hebben we onze inzet in het aanjaagteam woningbouw uitgebreid door de adviespool woningbouw te lanceren. Sinds april is de regisseur arbeidsmigranten actief, conform uw initiatiefvoorstel. 

Elektrificatie Spoor
Met de gelden die beschikbaar zijn voor de elektrificatie van de spoorlijnen Almelo-Mariënberg (ALMA) en Zutphen-Hengelo-Oldenzaal (ZHO) vanuit de Voorjaarsnota en onze eigen reservering, stellen wij samen met het Rijk en de provincie Gelderland bestuursovereenkomsten op. Beoogd wordt de opdracht voor de Planuitwerking voor Zutphen-Hengelo-Oldenzaal zo mogelijk in het eerste kwartaal van 2025 te verlenen; de Planuitwerking voor Almelo-Mariënberg loopt al.

Openbaar vervoer
Op basis van de gerealiseerde prestaties en het gevoel bij reizigers moeten wij concluderen dat de uitvoering van de dienstregeling in het tweede kwartaal van 2024 nog niet voldoende betrouwbaar was. De door vervoerders ingezette (verbeter)maatregelen hebben nog niet geleid tot het gewenste resultaat qua prestaties. Per concessie zijn daar verschillende oorzaken voor en ook verschillende verwachtingen ten aanzien van de komende kwartalen. Vooral de betrouwbaarheid van uitvoering van de dienstregeling is voor ons belangrijk. Dit heeft onze onverminderde aandacht. 

Verkeersveiligheid
Volgens het landelijke Strategisch Plan Verkeersveiligheid werken we aan een risico gestuurde aanpak voor een veilige weginrichting en het stimuleren van veilig (rij)gedrag bij verkeersdeelnemers. Met de door u toegezegde middelen uit het Investeringsvoorstel Verkeersveiligheid kunnen we hieraan een impuls geven.  

In combinatie met groot onderhoud zijn onder andere op de N751 en de N344 concrete infrastructurele maatregelen uitgevoerd om de verkeersveiligheid te verbeteren. 

Samen met verschillende domeinen werken we zo integraal mogelijk aan gedragsbeïnvloedingsprojecten voor de verkeersdeelnemers. Voor o.a. mensen die niet meer kunnen/willen fietsen kunnen op de zgn. ‘driewielontdekdagen’ informatie krijgen over aangepaste fietsen en vrijblijvend een driewielfiets uitproberen. Een voorbeeld van een goede samenwerking tussen het beleidsdomein mobiliteit en het sociale domein. Tot op heden zijn er drie dagen georganiseerd met een zeer goede opkomst. Het voorziet in de behoefte om mensen fit, gezond en veilig mobiel te houden.

Beleidslijn rijsnelheden
Bij het opstellen van een beleidslijn rijsnelheden tot verlaging van de maximumsnelheden op onze provinciale wegen zien wij naast andere effecten die relevant zijn om mee te wegen, dat de discussie zich richt op de zogeheten ‘grijze wegen’: wegen waarbij het onduidelijk is tot welke categorie deze behoren. Het doel van de beleidslijn is om duidelijkheid te verschaffen waar verlaging wel of niet passend is en waarom. Wij betrekken u actief bij dit gesprek met betrokkenen. 

Beulake
De provincie Overijssel heeft het nieuwe werkschip ‘Beulake’ in september gedoopt en in gebruik genomen. Dit werkschip wordt ingezet voor het beheer van de Overijsselse vaarwegen en is het eerste zero-emissie werkschip van Nederland 

Snelle Fietsroute Vriezenveen – Vroomshoop
De Snelfietsroute Vriezenveen - Vroomshoop is één van de snelle fietsroutes uit het Masterplan snelle fietsroutes. De route ligt tussen Vriezenveen en Vroomshoop, als verlengstuk van de F35 Almelo – Vriezenveen en is gerealiseerd en opengesteld.

Afgelopen jaar is het programma Regionale economie 2024-2027 vastgesteld. Alle voorstellen zijn voortvarend in uitvoering gebracht. De regiodeals en de mogelijkheden van het groeifonds hebben geleid tot investeringen van het Rijk in onze provincies en onze regio’s. Tevens hebben we de Europese mogelijkheden zoveel mogelijk benut. Specifiek is er aandacht geweest voor de MKB-dienstverlening, het versterken van de samenwerking met Münsterland & Osnabrückerland en de economische koppelkansen m.b.t. nationale veiligheid, zoals die in het Nationaal Programma Ruimte voor Defensie (NPRD). 

Participatie 
Wij zijn bezig met de uitvoering van uw participatievisie. Bij de start van een participatietraject krijgt u met het participatieplan tijdig inzicht in hoe wij participatie willen invullen. Desgewenst kunt u uw wensen daarbij meegeven. In het participatieverslag kunt u zien hoe het plan is uitgevoerd en wat er met de inbreng van participanten wordt gedaan. Dit kunnen wij meenemen bij de afwegingen om tot besluitvorming te komen. 

Wet open overheid (WOO) 
De stijging in het aantal WOO-verzoeken zet door. Ook de complexiteit per aanvraag neemt toe. Om deze uitdagingen het hoofd te bieden zetten wij in op het uitbreiden van capaciteit en het verbeteren van onze informatiehuishouding. Overijssel sluit hierbij aan bij de landelijke trend. Begin 2025 zullen wij bezien of het budget op basis van onze ervaring tot dan toe, aangepast kan worden. 

Cultuur 
Wij ronden ons Cultuur- en Erfgoedbeleid 2021-2024 af en bereiden de uitvoering van het nieuwe beleid 2025-2028 voor. Vanuit Cultuur en Sociale Kwaliteit zoeken we nadrukkelijk de verbinding met de vier regiodeals. Deze worden nu in de regio's uitgewerkt, met als doel impact op de brede welvaart. We verwachten in de komende periode de eerste projecten.  

Het Statenvoorstel is het besluitvormend stuk bij deze Monitor. Daarin staan de (financiële) voorstellen beschreven. Het Statenvoorstel vindt u onder de knop 'Bijlagen' rechtsboven in het scherm.