Inleidende samenvatting

Voor u ligt de eerste Monitor van 2025. In deze Monitor rapporteren wij over de afwijkingen en wijzigingen ten opzichte van de Begroting 2025. 

We duiden de voortgang van de prestaties in de Begroting 2025 via kleurscores. De inhoudelijke kleurscore laat zien of de acties naar verwachting volledig (groen), deels (oranje) of niet (rood) gerealiseerd zullen worden in het begrotingsjaar. Daarnaast geeft de financiële kleurscore aan in welke mate het budget wordt besteed in het begrotingsjaar; binnen 75% - 100% van het budget (groen), minder dan 75% van het budget (oranje), of een verwachte overbesteding (rood). 

In het Statenvoorstel bij de Monitor vindt u een financiële samenvatting op hoofdlijnen.   

Hieronder beschrijven wij de aandachtspunten bij deze Monitor aan de hand van onze opgaven. 

Wij geven uitvoering aan de participatievisie en -werkwijze. Dit nieuwe beleid hebben uw Staten geborgd in de participatieverordening. De eerste participatieplannen en verslagen hebt u inmiddels ontvangen. Om de Overijsselse participatiewerkwijze verder te versterken, zal een continue inspanning nodig blijven. Zo zorgen we ervoor dat participatie een vanzelfsprekend en integraal onderdeel van ons bestuur en beleid is (én blijft!).   

Stikstof
De ministeriele commissie Economie en Natuurherstel werkt momenteel aan de ontwikkeling van rijksbeleid over stikstof. Op dit moment zien we nog geen zodanige verbetering dat vergunningverlening mogelijk is.

PAS-melders 
Het legaliseren van de PAS-melding met een vergunning met extern salderen is nu niet mogelijk. Sinds de uitspraak van de Raad van State geldt een vergunningplicht voor intern salderen en is oplossingen vinden nog moeilijker geworden. 

Bossenstrategie 
We werken aan de uitvoering van de boscompensatie (1.400 ha.) en aan mogelijkheden om hier versnelling aan te geven. We spannen ons in om de uitbreidingsopgave (2.500 ha.) en bosrevitalisatie verder te brengen.  

Subsidie aandachtsoorten 
De subsidieregeling die open staat is inmiddels al overvraagd en is dus erg in trek. Er zijn al acht projecten in uitvoering om het leefgebied van aandachtsoorten te verbeteren.  

Monitoring van natuur en landschap
Het landelijke verbeterprogramma VHR-monitoring (Vogel- en Habitatrichtlijnen) levert de eerste resultaten op. Deze zetten wij om in monitoringsplannen voor de Natura 2000 gebieden.  

Water
Vanuit de Overijsselse Wateraanpak werken we samen met onze partners onder andere aan waterkwaliteit (KaderRichtlijn Water), een bovenregionale stresstest voor wateroverlast (wat gebeurt er als er een ‘Limburgbui’ in Overijssel valt?) en onze drinkwatervoorziening. Het Regionaal Waterprogramma is bijna gereed en gaat binnenkort ter inzage. In het tweede kwartaal ontvangt u een informatiebrief over wat we nog meer doen op het gebied van water. 

Drinkwater 
Vanuit de gezamenlijke aanpak via de adaptieve strategie drinkwater (Investeringsvoorstel) zal er in 2025 extra capaciteit beschikbaar komen, onder andere door uitbreiding van de winning Vechterweerd. Ook is Vitens gestart met de procedurele voorbereidingen voor een hoofdtransportleiding om de drinkwateraanvoer voor Twente toekomstbestendig te maken. Begin 2025 is er in aanvulling op de Regionale Actieplannen Drinkwaterbronnen per provincie ook het Actieprogramma Beschikbaarheid Drinkwaterbronnen 2023 – 2030 ondertekend. Hierin staan concrete acties met het Rijk om provincies en waterbedrijven in staat te stellen voldoende bronnen aan te wijzen en te behouden. 

Windenergie 
Eind 2024 zijn wij gestart met de uitvoering van het windbeleid. Dit betekent dat de eerste gebieden voor het indienen van aanvragen voor een projectbesluit voor een windpark zijn opengesteld. In april heeft de selectie van het eerste tijdvak plaatsgevonden. Dit heeft geleid tot 11 initiatieven die een projectbesluit kunnen aanvragen. Dat een aanvraag geselecteerd is, betekent niet dat het project er ook komt. Om dat te kunnen beoordelen moet de initiatiefnemer eerst nadere onderzoeken doen en omwonenden betrekken. 

Voordat wij een dergelijk initiatief in behandeling nemen sluiten wij een overeenkomst met de initiatiefnemer. De formele procedure start daarna met een kennisneming voornemen. 

Inmiddels is het tweede en derde tijdvak is inmiddels opengesteld. Eind 2025 is duidelijk hoeveel initiatieven geselecteerd zijn en een aanvraag hebben ingediend. 

Woningbouw
Vanuit het Investeringsvoorstel Wonen en het Aanvullend Investeringsvoorstel Wonen werken we met onze partners aan het realiseren van voldoende woningen voor de juiste doelgroepen en aan leefbare steden en dorpen. In de herijking van de woondeals hebben we dit voorjaar afspraken gemaakt met rijk, gemeenten, markt en corporaties over de realisatie van 47000 woningen tot 2030. Hiermee is de opgave voor Overijssel met 5000 woningen verhoogd. De uitvoering van de woondeals ondersteunen we met de instrumenten uit ons investeringsprogramma. Dit jaar zijn ook onze subsidieregelingen opengegaan voor Langer zelfstandig wonen, Betaalbaar wonen in kleine steden en dorpen en de revolverende regeling voor de Woonfaciliteit. We zien dat er veel belangstelling is voor deze regelingen. Op 5 maart heeft u tijdens het werkbezoek wonen kunnen kijken hoe de gemeente Raalte de groeiopgave oppakt en bent u in gesprek geweest met de Brede Bouwcoalitie (Overijsselse versnellingstafel). 

Bereikbaarheid
Wij streven ernaar om de infrastructuur goed te laten functioneren. De afgelopen periode zijn in dit kader voor de gladheidsbestrijding het afgelopen seizoen 35 strooiacties succesvol uitgevoerd om onze wegen veilig en bereikbaar te houden. Dit is een verdubbeling van het aantal strooiacties ten opzichte van vorig jaar.  Daarnaast zijn de eerste groot onderhoudsmaatregelen uitgevoerd aan de N337. Een groot deel van het tracé tussen Wijhe en Zwolle is voorzien van nieuw asfalt en markeringen. Vanwege de gunstige weersomstandigheden en een goede afstemming met de opdrachtnemers zijn de werkzaamheden 3 weken sneller uitgevoerd dan vooraf gepland. 

OV/Spoor 
Met onze partners (onze concessiehouders, NS, ProRail, het ministerie van I&W, onze buurprovincies en onze partners aan de Duitse kant van de grens) werken we continu aan de optimalisatie van het Openbaar Vervoer per Spoor in, van en naar onze provincie. Een belangrijke opgave is de elektrificatie van de nog resterende diesel-spoorlijnen in Overijssel: Almelo-Mariënberg en Zutphen-Hengelo-Oldenzaal, waarvoor uw Staten reeds middelen hebben gereserveerd. Beoogd wordt rond de zomer van 2025 zowel het realisatiebesluit voor te leggen voor Almelo-Mariënberg, als de opdracht te verlenen voor de Planuitwerking voor Zutphen-Hengelo-Oldenzaal. 

Om een faillissement van vervoerder Eurobahn te voorkomen en om de continuïteit te waarborgen van de grensoverschrijdende spoorverbinding Hengelo-Bielefeld, zijn extra financiële middelen noodzakelijk gebleken. Daaraan gekoppeld zijn afspraken met de Duitse OV-opdrachtgever NWL (Nahverkehr Westfalen-Lippe) over het verbeteren van de kwaliteit van de treindienst, met name op het Nederlandse deel van en naar Hengelo en Oldenzaal. 

Openbaar Vervoer  
De door vervoerders ingezette (verbeter)maatregelen geven steeds hogere prestaties. Per concessie zijn verschillen te zien, maar de algemene lijn is dat de uitvoering in het tweede kwartaal bijna gelijk of zelfs beter dan de norm is. Dit heeft onze onverminderde aandacht om zeker te zijn dat dit geen tijdelijke verbetering is.

Verkeersveiligheid 
Het aantal dodelijke verkeersslachtoffers is in Overijssel in 2024 gestegen met 22%. De (oudere) fietser heeft een groot aandeel bij het aantal ernstige slachtoffers. Hierdoor leggen we meer focus op de interventies en acties voor oudere fietsers en het gebruik van de ebike.  

Volgens het landelijke Strategisch Plan Verkeersveiligheid werken we aan een risico gestuurde (data gedreven) aanpak voor een veilige weginrichting en het stimuleren van veilig (rij)gedrag bij verkeersdeelnemers. Met de door u toegezegde middelen uit het Investeringsvoorstel Verkeersveiligheid geven we een impuls aan diverse acties, campagnes, infrastructurele en gedragsmaatregelen. 

De financiële tekorten op de aanleg van fysieke rijbaanscheiding op de Rijkswegen N36 Wierden-Ommen en N50 Kampen-Ramspol blijven zorgwekkend. Het door het kabinet in de Voorjaarsnota extra gereserveerde budget van €115 miljoen is een welkome aanvulling op het budget, maar niet voldoende. Wij blijven samen met onze partners de lobby voortzetten. 

Hubs
De interesse in de subsidieregeling voor hubs is groot. De regeling staat open en nu al is er een drietal aanvragen ingediend. Er is ruimte voor 5 á 6 subsidieaanvragen, uitgaande van het maximaal aan te vragen subsidiebedrag. Op 11 juni staat een informatiesessie met Provinciale Staten gepland en maken we ook de (financiële) balans op. Bij de uitwerking van hubs, hebben we komende periode expliciet aandacht voor de hubs in het landelijk gebied. Dit draagt bij aan de gestelde doelen in het coalitieakkoord waarbij gesteld wordt dat het platteland een fijne plek blijft om te wonen, te werken, te ondernemen en te ontspannen. 

Vanuit de uitvoering van de in 2024 vastgestelde investeringsvoorstellen, hebben wij onder andere recent de regeling Versnelling toekomstbestendige werklocaties opengezet en investeren wij in het programma Family Next 2.0. Ook hebben wij voorbereidingen getroffen voor het verlenen van cofinanciering aan een aantal Regio Deal projecten in de regio’s Stedendriehoek, Twente en Regio Zwolle. 

Op het thema arbeidsmarkt hebben we ons onder meer gericht op het waarderen van het vakmanschap en hoe robotisering een bijdrage kan leveren aan het probleem van de arbeidskrapte en afnemende arbeidsproductiviteit. 

Voor de vrije tijdssector hebben wij onder andere de MKB regeling ‘groen, digitaal en toegankelijk’ gelanceerd. Dit zetten wij in voor investeringen in het bedrijfsleven, dat actief is in de vrije tijd en de recreatie. Inmiddels lopen er 50 aanvragen waarvan er 35 zijn gehonoreerd. 

In het Comité van de Regio’s en het Huis van de Nederlandse provincies hebben we onze positie verbeterd. Hierdoor droegen we actief bij aan doorstart van het "Cohesiebeleid" en genereerden we extra aandacht voor onze regionale economie. Daarnaast zijn we met uw Staten in Brussel geweest. 

In samenspraak met Gelderland  en het Oost-Nederlandse bedrijfsleven hebben we staatssecretaris Tuinman van Defensie een propositie aangeboden. Hierin beschrijven wij welke mogelijkheden het Oost-Nederlandse bedrijfsleven heeft om de uitdagingen op het gebied van defensie te kunnen ondersteunen. 

Ondermijning 

Het programma Ondermijning is in volle gang. Het Expertteam vormt het hart van de aanpak, met specialisten voor buitengebieden en vakantieparken. Het onderzoek naar effectieve methoden om jongeren weerbaar te maken tegen criminele invloeden is afgerond. Bij de P-nota doen we een voorstel om daar opvolging aan te geven, zodat gemeenten en onderwijsinstellingen deze methoden kunnen aanbieden. Nieuwsbrieven en online sessies voorzien gemeenten van waardevolle kennis, terwijl de nieuwe website van het Expertteam binnenkort live gaat. Campagnes om te bevorderen dat mensen meldingsbereid zijn, bereiken een breed publiek.  

Cultuur en Erfgoed, Basisvaardigheden, Sociale Kwaliteit en Leefbaar Platteland 

Dit jaar is het eerste uitvoeringsjaar van het Cultuur en Erfgoedbeleid 2025-2028 ‘Morgen wacht niet'. U hebt op 16 april het nieuwe investeringsvoorstel Basisvaardigheden 2025-2027 vastgesteld. 

Leefbaar Platteland gaat het tweede uitvoeringsjaar in en raakt op de drie pijlers van het programma op volle toeren. Ten aanzien van subsidies is onlangs de subsidiemogelijkheid voor grote investeringen toegevoegd aan het palet aan ondersteuning voor lokaal initiatief. De voortekenen zijn dat deze regeling – net als de drie andere regelingen – goed aanslaan bij dorpen en gemeenten. Van deze andere drie regelingen zijn inmiddels de eerste subsidies feestelijk uitgereikt. Er zijn verder een aantal dorpsscholen gepland voor de komende tijd. In dat licht is begin april 2025 in Haarle een bijeenkomst geweest. Ook dit oogst veel positieve geluiden. Voor de plattelandsvisie wordt er gewerkt aan concretisering en uitvoering van het participatietraject.  

Regio's 

Dit voorjaar hebben we actief geparticipeerd in de regionale congressen van regio's Zwolle en Stedendriehoek. Samen met onze regionale partners werken we toe naar het gericht inzetten van de Rijksmiddelen voor de diverse Regiodeals. De provinciale cofinanciering daarvoor hebt u beschikbaar gesteld.

Het rijk is inmiddels gestart met het Nationaal Programma Vitale Regio’s. Daarin zet het Rijk in op een duurzaam en bereikbaar voorzieningenniveau en een gezonde kansrijke toekomst voor inwoners. De inspanning vanuit het Rijk richt zich met name op specifieke Regio’s zoals in Overijssel Twente aan de randen van het land en waar behoefte is aan maatwerk. Dit beschouwen wij als ondersteuning van de door ons ingezette koers in de regio’s Twente, Stedendriehoek en Zwolle.

Het Statenvoorstel is het besluitvormend stuk bij deze Monitor. Daarin staan de (financiële) voorstellen nader beschreven. Het Statenvoorstel vindt u onder de knop 'Bijlagen' rechtsboven in het scherm.