Acties 2025

  1. Wij voeren het programmamanagement uit voor het Overijsselse deel van de Europese Programma’s EFRO, Interreg en ELFPO/GLB-NSP 2014-2020 (afronding) en 2021-2027. Wij zien toe op tijdige realisatie van projecten en tijdige besteding van de Europese middelen via onze provincie. Via projecten wordt een bijdrage geleverd aan de ambities van Overijssel.
  2. Wij bevorderen dat Overijssel, en in het bijzonder het MKB, de Europese (thematische) fondsen benut. Dit bereiken wij door te informeren, te stimuleren, te faciliteren en (mede) te ontwikkelen. Dit doen we onder meer via samenwerkingsverband Think East Netherlands, hét innovatieprofiel van Oost-Nederland, het participeren in Europese netwerken als Vanguard, directe contacten met (MKB) bedrijven en andere partners in de regio en het organiseren van leergangen Europa voor collega’s, medeoverheden en kennisinstellingen.
  3. We volgen de ontwikkelingen en publicaties m.b.t. de nieuwe Europese begroting- en programmaperiode 2028 -2034 op de voet. We informeren en adviseren de organisatie hierover waar relevant en borgen, in samenwerking met Public affairs (prestatie 7.3.1 Doelen bereiken met partners), zo goed mogelijk de belangen van Overijssel binnen de toekomstige Europese fondsen en programma's.
  4. We informeren, enthousiasmeren en faciliteren de interne organisatie om meer gebruik te maken van de mogelijkheden van beschikbare EU-fondsen. We sluiten hierbij aan op de vastgestelde Europa agenda en prioriteiten. Wij realiseren dit onder meer door EU-advies- en begeleidingstrajecten voor beleidsprogramma’s op het gebied van lobby, (waarbij wij onder andere gebruik maken van het Huis  van de Nederlandse Provincies), fondsen en netwerken (het instrumentarium uit de Europa agenda) en het organiseren van de leergangen Europa. Cofinanciering vanuit Europese fondsen draagt bij aan de zogenaamde ‘multiplier’ van de provinciale investering: elke geïnvesteerde euro levert flink meer op voor Overijssel.

Inhoudelijke kleurscore

G

Inhoudelijke toelichting

Overzicht Europese Programma's

In de jaarlijkse monitor “Europese euro’s in Overijssel” blijkt dat vanaf het begin van de Europese programmaperiode 2021-2027 tot de peildatum 1 juli 2024 € 215 miljoen Europese subsidie toegekend is aan organisaties (overheden, kennisinstellingen, bedrijfsleven) in Overijssel binnen 465 projecten. De totale investeringsimpuls voor deze projecten bedraagt € 302 miljoen. Ook overheden, kennisinstellingen en bedrijfsleven dragen bij aan deze projecten. Dit bedrag is exclusief de Europese inkomenssteun aan landbouwers, dit betreft naast de subsidies een bedrag van ruim € 261 miljoen.  

In de afgelopen periode hebben we u geïnformeerd over de Europese programma’s 2014-2020 en 2021-2027 (meest recent PS24-001244)  en via de reguliere P&C cyclus. In mei 2021 heeft u ingestemd met de Provinciale cofinanciering voor de Europese programma's 2021-2027 (2021/1103304).

 

Actie 1: Programmamanagement Europese Programma’s 2014-2020 en 2021-2027

Onderdeel Interreg

Periode 2014-2020

Overijssel valt binnen vier Interreg-programma’s. Onder Interreg A Nederland-Duitsland zijn 182 projecten gerealiseerd en is er € 222 miljoen EU-middelen beschikt. Onder Interreg NWE zijn 102 projecten uitgevoerd, waarvoor voor projecten in totaal € 370 miljoen EU-middelen beschikbaar was. Onder Interreg NSR zijn 73 projecten gerealiseerd, waarvoor in totaal €177 miljoen EU-middelen beschikbaar was. Binnen het Interreg Europe programma is uitvoering gegeven aan de projecten Aerial Uptake en Inside Out. Alle Interreg programma’s zitten in de laatste fase van afsluiting. 

Periode 2021-2027

Het Interreg VI-A Nederland Duitsland programma richt zich op innovatie, duurzaamheid en sociale samenhang. Waar mogelijk zijn verdere vereenvoudigingen doorgevoerd voor projectuitvoerders en Interreg partners. Het programma ontvangt € 240 miljoen van de Europese Commissie. Door cofinanciering van de Interreg partners en de eigen bijdrage van projectuitvoerders wordt een programma voorzien van €600 à €700 miljoen. Op dit moment zijn er reeds 85 projecten goedgekeurd met een totale EU-bijdrage van € 107 miljoen. 

Overijssel valt ook in de programmagebieden van Interreg B North West Europe (NWE) en North Sea (NS). NWE is een transnationaal programma met deelname van partijen uit 6 landen. Het doel is het bevorderen van een groene, slimme en rechtvaardige transitie voor alle NWE-gebieden. Daarnaast wil de EU met NWE een evenwichtige ontwikkeling ondersteunen en alle regio's veerkrachtiger maken. Het programma ontvangt € 310 miljoen van de Europese Commissie. Door de eigen bijdrage van projectuitvoerders ligt de totale omvang op € 517 miljoen. In zomer 2025 zal hoogstwaarschijnlijk de laatste call om projecten in te dienen opengaan. Op dit moment zijn er reeds 71 projecten goedgekeurd en in uitvoering. 

NS is ook een transnationaal programma en richt zich op de samenwerking van partijen uit 7 verschillende landen rondom de Noordzee. De algemene doelstelling is het stimuleren van innovatie en duurzame economische groei in de Noordzeeregio. Het programma ontvangt € 171 miljoen van de Europese Commissie. Door de eigen bijdrage van projectuitvoerders ligt de totale omvang op € 285 miljoen. Het programmabudget is voor het overgrote merendeel al toegezegd aan projecten. Op dit moment zijn er reeds 65 projecten goedgekeurd en in uitvoering.   

Onderdeel EFRO en REACT-EU programma OP Oost

Periode 2014-2020

Het Operationeel Programma Oost-Nederland 2014-2020 en REACT-EU zijn afgerond. In totaal is er € 233 miljoen subsidie verleend aan 510 projecten in Oost-Nederland (dit zijn Overijssel en Gelderland) via het programma 2014-2020 en REACT-EU.  

Periode 2021-2027

Het EFRO-programma 2021-2027 voor Oost-Nederland heeft als doel de regionale economie te versterken door het aanjagen van innovatie in het mkb. Daarnaast levert EFRO een innovatieve bijdrage aan de energietransitie in Oost-Nederland. Projecten worden uitgevoerd door samenwerkingsverbanden van mkb’ers, met grote bedrijven en met kennisinstellingen.

Het programma 2021-2027 krijgt € 82 miljoen van de Europese Commissie. Naast deze Europese bijdrage is er een Rijksbijdrage van € 23 miljoen en de twee provincies dragen samen € 21 miljoen bij.,30% van het budget is gereserveerd voor projecten op het gebied van hernieuwbare energie en energiesystemen.  

Er zijn op dit moment drie openstellingen:
1) Algemene Innovatieprojecten,
2) Algemene Test- en Demonstratieprojecten
3) Schone en Hulpbronefficiënte technologieën (STEP).
De openstelling voor innovatieprojecten verloopt nog steeds beter dan verwacht. Omdat het moeizamer ging met de projecten op het gebied van hernieuwbare energie en energiesystemen is ervoor gekozen de bestaande energie-prioriteit te vervangen voor een nieuwe prioriteit (STEP). Hiermee is er een gunstigere openstelling voor hernieuwbare energie en energiesystemen mogelijk, die beter is afgestemd op de marktvraag. Deze tender openstelling (STEP) is op 31 maart 2025 gesloten en heeft veel nieuwe aanvragen opgeleverd. Het gevraagde budget is hoger dan dat we beschikbaar hebben. Voor beide prioriteiten wordt ingezet op een overcommitering van 10%. 

De (VInnovate) openstelling voor projecten buiten de provinciale grenzen, in samenwerking met andere Europese regio’s is succesvol gebleken. Na evaluatie wordt er een vervolgopenstelling voor 2025 verwacht. De openstelling voor financieringsinstrumenten heeft geleid tot 2 aanvragen die beiden positief zijn beoordeeld, de hoogst scorende aanvrager zal dit fonds gaan uitvoeren. 

Onderdeel Plattelandsontwikkelingsprogramma (POP3/NSP/LEADER)

Het Plattelandsontwikkelingsprogramma draagt bij aan realisatie van de doelen van het Europese Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Momenteel wordt gewerkt aan de afronding van POP3 (2014-2022), waarin middels veel verschillende projecten is bijgedragen aan onder meer verduurzaming van de landbouw en de leefbaarheid op het platteland (Voorbeeldprojecten LEADER). Daarnaast is geïnvesteerd in versterking van de natuur en de waterhuishouding in Overijssel. De komende periode worden de laatste projecten nog afgerond en voorbereid voor declaratie bij de Europese Commissie.
Begin 2023 is het Nationaal Strategisch Plan (GLB-NSP 2023-2027) gestart. In dit programma ligt de nadruk op verdere verduurzaming van de agrarische sector, kringlooplandbouw, biodiversiteit, klimaat en milieu. De LEADER-subsidie die een leefbaar platteland bevordert is voor de vier Overijsselse LEADER-gebieden in april 2024 opengesteld. Daarnaast zijn in 2024 openstellingen geweest voor Kennisdeling en demonstratiebedrijven, Innovatie, landschapselementen en bedrijfsmodernisering. Begin 2025 zijn er openstellingen voor Natuur, Groen-, Blauwe diensten en Dierenwelzijn en voor het maken en uitvoeren van Gebiedsplannen maken en uitvoeren. Hierna volgen voor de zomer herhaalopenstellingen van Innovatie, Kennis en demonstratiebedrijven. En na de zomer de herhaalopenstellingen voor Landschapselementen en Water.  

 

Actie 2: Wij bevorderen benutten Europese (Thematische) fondsen.

Wij zien kansen om de mogelijkheden die de (thematische) fondsen bieden, voor de periode 2021-2027 nog beter te gaan benutten. De benchmark laat zien dat we het goed doen maar dat er voor Overijssel ruimte voor groei is. Hiervoor zijn goede projecten, die bijdragen aan de Europese thema’s én passen in provinciaal beleid, nodig. Wij zetten onder meer in op projectontwikkeling binnen Th!nk East Netherlands, hét innovatieprofiel van Oost-Nederland. Daarbij werken we samen met onze partners in de provincie (overheden, kennisinstellingen, bedrijven). De provincie wil hierbij een verbindende, informerende en initiërende rol spelen.

Dit doen we door te informeren, te stimuleren, te faciliteren en (mede) te ontwikkelen. Dit doen we, naast projectontwikkeling binnen het innovatieprofiel Think East Netherlands, door het participeren in netwerken als het Vanguard Initiative en het organiseren van leergangen Europa voor collega’s en medeoverheden en kennisinstellingen. Waar passend bij onze ambities, rol en aansluiting bij de provinciale opgaven nemen we als provincie zelf deel in EU-projecten.  

 

Actie 3: We volgen de ontwikkelingen en publicaties m.b.t. de nieuwe Europese begroting- en programmaperiode 2028 -2034 op de voet. 

Om goed voorbereid te zijn op de toekomst is het van belang om de ontwikkelingen en publicaties over de nieuwe Europese begrotings- en programmaperiode 2028-2034 nauwgezet te volgen. Door deze ontwikkelingen te volgen wordt de nieuwe koers die Europa gaat varen steeds meer inzichtelijk. Stap voor stap wordt duidelijker wat de gevolgen maar ook kansen zijn voor Overijssel en Oost-Nederland.  

Goed aangehaakt en geïnformeerd zijn is daarbij cruciaal. Investeren in nieuwe contacten en netwerken draagt hieraan bij. Daarnaast signaleren we tijdig wanneer zich kansen voordoen in Brussel en Den Haag om onze belangen zowel ambtelijk als bestuurlijk over te brengen. Na publicatie van de conceptverordeningen dit jaar gaan we als Overijssel de stappen richting de nieuwe programmaperiode verder vormgeven en onze lobbyboodschap aanscherpen om onze belangen te behartigen. 

 

Actie 4: informeren, enthousiasmeren en faciliteren van de interne organisatie om meer gebruik te maken van de mogelijkheden van beschikbare EU-fondsen.

Voor en met de interne organisatie voert het Expertisecentrum Europa een doorlopend EU-traject uit voor de thema's uit de Europa-agenda. Hierbij wordt per EU-agenda thema een match van onze beleidsdoelen met de Europese prioriteiten en mogelijkheden gemaakt. Vervolgens wordt maatwerk begeleiding geboden om tot een concrete actie te komen en deze uit te voeren (bijvoorbeeld lobbyboodschap, EU-aanvraag of deelname EU-netwerk). Doel is om, nog meer dan nu al het geval is, onze beleidsopgaven te koppelen aan fondsen, relevante wet- en regelgeving en netwerken op Europees niveau (het instrumentarium uit de Europa agenda). Denk hierbij aan thema's als Semicon/chiptech, 3x3 aanpak, het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB), defensie, mkb/familiebedrijven. We faciliteren de organisatie wanneer we deelnemen aan een Europees project. Daarnaast bieden we de eerdergenoemde leergangen Europa aan.

Financiële kleurscore

G

Financiële toelichting

Europese Programma’s 2014-2020

Wij hebben aan het begin van de periode 2014-2020 ca. € 50 miljoen (cofinanciering) gereserveerd, daarbij is ook een indicatieve verdeling gegeven over de verschillende onderdelen (EFRO, INTERREG, POP, Thematische fondsen) en de 7 jaren van het tijdvak. In het Statenvoorstel (PS 2016/7) waarmee de € 50 miljoen cofinanciering is vastgelegd, is ook aangegeven dat er jaarlijks ruimte is om de indicatieve toedeling (budgettair neutraal) over programma’s en jaarschijven te herverdelen, omdat op voorhand niet precies te voorzien is hoe e.e.a. zich gedurende programmaperiode ontwikkelt. De afgelopen jaren is de eerste monitor als P&C instrument gekozen om het bestedingsritme aan te passen om zodoende het programma en de reserve met elkaar af te stemmen. De administratieve afwikkeling van de  Regionale Programma's (EFRO, Interreg en POP) ligt in handen van de Beheer Autoriteit. De afronding zal naar verwachting in 2026 of 2027 plaatsvinden. Tot die tijd worden er nog kosten gemaakt voor programmabureaukosten en eventuele verrekening van toegezegde cofinanciering.  

Op basis van de huidige inzichten stellen wij u de volgende wijziging van het bestedingsritme voor. 
2025 € 0,7 miljoen verhoging 
2026 €   17.658 verhoging 
2027 €    77.658  verhoging

Europese programma's 2021-2027

Voor de Europese Programma's 2021-2027 is een bedrag van € 59 miljoen (cofinanciering) gereserveerd, daarbij is ook een meerjarige indicatieve verdeling gegeven over de verschillende onderdelen (EFRO, INTERREG, POP/NSP, Thematische fondsen en Water). In het Statenvoorstel (PS/2021/11033) is de € 59 miljoen cofinanciering vastgelegd en is ook aangegeven dat er jaarlijks ruimte is om de indicatieve toedeling (budgettair neutraal) over programma’s en jaarschijven te herverdelen, omdat op voorhand niet precies te voorzien is hoe e.e.a. zich gedurende de programmaperiode ontwikkelt.
Om de € 59 miljoen cofinanciering maximaal in te zetten binnen de Europese programma’s stellen wij een begrotingswijziging van de begroting 2025 en de meerjarenraming voor. Er wordt geen geld gevraagd, per saldo is het voorstel budgettair neutraal. Deze wijziging is nodig om de hoogte van de besteding over de komende jaren te actualiseren. We passen hierbij het bestedingsritme aan op basis van de nu nog beschikbare middelen in de Reserve Europese programma's. 
Voor 2025 vragen wij een verlaging van de jaarschijf van € 0,3 miljoen. Reden hiervoor is een jaarlijkse bijstelling van de ramingen ten opzichte van de ritmiek dan waar ten tijde van de PS nota (PS/2021/11033)  vanuit werd gegaan.  De besteding van deze middelen verschuift dan ook naar de komende jaren. Het totaal beeld is dan als volgt:  

2025 € 0,3 miljoen verlaging 
2026 € 1,7 miljoen verhoging
2027 € 2,4 miljoen verhoging
2028 € 2,7 miljoen verhoging
2029 € 3,0 miljoen verlaging

Wij stellen u voor om het budget 2025 voor de totale Europese Programma’s (prestatie 5.3.4) in de begroting 2025 met € 0,4 miljoen te verhogen (+/+ € 0,7 voor het programma 2014 tot en met 2020 en  -/-  € 0,3 miljoen voor het programma 2021 tot en met 2027) onder gelijktijdige verhoging van de onttrekking aan de  Reserve Europese programma's van prestatie 5.3.4. Voor 2026 t/m 2029 stellen wij u de  mutaties voor zoals hierboven benoemd.

Aangezien de meerjarige cofinancieringsbehoefte niet op voorhand voor de gehele periode is vast te stellen is enige flexibiliteit nodig. In het statenvoorstel Provinciale cofinanciering Europese programma’s (PS/2021/110330) heeft u bepaald dat wij kostenneutraal maximaal 10% van het beschikbare budget mogen herverdelen over de programma’s. Wij maken van deze door u toegekende bevoegdheid gebruik door een bedrag van € 1,5 miljoen te herverdelen van het Interreg programma naar het EFRO-programma inclusief de algemene kosten.

Statenvoorstellen en -besluiten

  • Overijssel en Europa 2024 - jaarlijkse update ( PS24-001244)
  • Statenvoorstel Provinciale cofinanciering Europese programma's 2021-2027 Provincie Overijssel (2021/1103304)
  • Statenvoorstel Integrale Public Affairs Agenda en Europa/Duitsland Agenda Provincie Overijssel (2021/1101554)
  • Oorspronkelijk besluit cofinanciering Europese programma's 2014 -2020 (PS/2016/7)

Verantwoordelijk portefeuillehouder

Erwin Hoogland

Begrotingswijziging

  • PS Begrotingswijziging

Baten begrotingswijziging

Lasten begrotingswijziging

420