Verbonden partijen

Beleid verbonden partijen 
Ons beleid voor verbonden partijen is vastgelegd in de Kadernota verbonden partijen Overijssel. In september 2022 heeft u een geactualiseerde versie van deze kadernota - en de uitgangspunten daarbij - vastgesteld. We spreken van een ‘verbonden partij’ als wij een bestuurlijk én financieel belang hebben in een organisatie. Dit kan een privaatrechtelijke organisatie zijn (vennootschap, stichting of vereniging) of een publiekrechtelijke organisatie (bedrijfsvoeringsorganisatie of openbaar lichaam).

Er is ‘bestuurlijk belang’ als wij een zetel hebben in het bestuur van de verbonden partij of stemrecht kunnen uitoefenen. Van een ‘financieel belang’ is sprake als wij middelen (risicodragend kapitaal) ter beschikking stellen die we kwijt zijn in geval van faillissement van de organisatie, of wanneer financiële problemen bij de organisatie op de provincie kunnen worden verhaald.
We nemen deel aan een verbonden partij als wij betrokken willen zijn bij de uitvoering en zeggenschap willen hebben in de wijze waarop het provinciaal belang behartigd wordt. Bij de keuze voor een verbonden partij gaan wij ervan uit dat deze partij dezelfde activiteiten uit kan voeren met een grotere doelmatigheid en doeltreffendheid en met meer kwaliteit en continuïteit dan wij zelf zouden kunnen. Een externe partij staat los van de provinciale organisatie en kan zich daardoor volledig focussen op de uitvoering van haar specifieke taak. Ook kan een externe partij beschikken over specifieke expertise, die wij niet in huis hebben en ook niet in huis kunnen of willen halen.

Evaluatie portefeuille verbonden partijen
Iedere Statenperiode herijken wij de portefeuille verbonden partijen aan de hand van de volgende vragen:

• is het instrument verbonden partij (nog steeds) het meest geschikte instrument om het onderliggende provinciale belang te behartigen?
• is een ander instrument (subsidie, opdracht) intussen wellicht passender?
• (of) kunnen we het inmiddels geheel aan de markt over laten?

De meeste recente evaluatie van de Overijsselse portefeuille heeft u in juni 2022 ontvangen. 

Het instrument verbonden partij
Om te bepalen of het publieke belang behartigd zou moeten worden in de vorm van een verbonden partij, gebruiken wij het afwegingskader uit de Kadernota verbonden partijen Overijssel. Provinciale Staten wordt nadrukkelijk betrokken bij het besluitvormingsproces en de motivering voor de keuze van een verbonden partij. De Kadernota verbonden partijen Overijssel wordt elke statenperiode geactualiseerd en de portefeuille verbonden partijen geëvalueerd. Iedere algemene (bestuurs)vergadering wordt voorbereid in ons College. Bij de besluitvorming houden wij rekening met de verschillende rollen die de provincie heeft ten aanzien van de verbonden partij (o.a. eigenaar, opdrachtgever en toezichthouder).

Slagkracht Overijsselse fondsen
De provincie Overijssel is (mede)aandeelhouder van vijf fondsen: Innovatiefonds Overijssel (IFO), Energiefonds Overijssel (EFO), Herstructureringsmaatschappij Overijssel (HMO), regionale ontwikkelingsmaatschappij Oost NL (Oost NL) en participatiemaatschappij Wadinko. Deze fondsen ondersteunen de Overijsselse bedrijven in verschillende levensfasen. De fondsen verschillen in omvang, instrumentarium en doelstelling. Ze hebben met elkaar gemeen dat ze ieder op hun eigen manier bijdragen aan een duurzame Overijsselse economie: ze versterken de innovatiekracht,  de energietransitie of circulariteit en dragen bij aan het vestigingsklimaat en (behoud van) werkgelegenheid. Ze investeren daar waar reguliere financiers dat nog niet (volledig) doen, waar sprake is van 'marktfalen'. De betrokkenheid van een publiek fonds kan andere partijen vertrouwen geven en mede-investeerders over de streep trekken.
In het kader van het uniformeren van het toezicht op en verantwoording door de fondsen heeft u op 2 februari 2022 drie Statenvoorstellen (geamendeerd) aangenomen:
1. Voortgang harmonisatie en vereenvoudiging werkwijze Overijsselse fondsen;
2. Aanpassing kaders Innovatiefonds Overijssel;
3. Scopeverbreding Energiefonds Overijssel.

Op 15 februari 2023 nam u formeel kennis van het rapport  Rekenkamer Oost-Nederland over de effectiviteit van de revolverende fondsen Innovatiefonds Overijssel (IFO) en Energiefonds Overijssel (EFO) en verzocht u ons de aanbevelingen verder uit te werken en te implementeren.  Op basis van het rekenkamerrapport hebben we o.a. het Jaaroverzicht Overijsselse Fondsen aangepast.  Met dit overzicht informeren wij u jaarlijks over de resultaten van de Overijsselse fondsen over het afgelopen jaar. Overige aanbevelingen zullen hun uitwerking krijgen in 2024. In deze statenbrief zijn de vervolgacties benoemd.

Bij verbonden partijen is sprake van een getrapt risico. De verbonden partijen nemen beleids- en beheersmaatregelen ter voorkoming van het ontstaan van risico’s. Op onze beurt stellen wij per verbonden partij een risicoprofiel op. In een aantal gevallen leidt dat tot een risicovoorziening. Het deel dat niet is opgenomen in een risicovoorziening wordt gedekt vanuit de Algemene financieringsreserve (AFR).
Voor onderstaande verbonden partijen is een risicovoorziening gevormd:

Innovatiefonds Overijssel I (IFO I)
IFO I heeft in 2023 een positief resultaat behaald van € 1,8 miljoen. Het eigen vermogen van IFO I bedraagt ultimo 2023 € 23,3 miljoen. Voor het verschil tussen het eigen vermogen en het totale door de provincie gestorte vermogen (€ 25,0 miljoen) houden wij een voorziening aan van € 1,7 miljoen (voorziening Innovatiefonds I).

Innovatiefonds Overijssel II (IFO II)
IFO II heeft in 2023 een negatief resultaat behaald van € 0,1 miljoen. Het eigen vermogen van IFO II bedraagt ultimo 2023 € 0,3 miljoen. Voor het verschil tussen het eigen vermogen en het totale door de provincie gestorte vermogen (€ 2,9 miljoen) houden wij een voorziening aan van € 2,6 miljoen (voorziening Innovatiefonds II).

Herstructureringsmaatschappij Overijssel (HMO)
HMO heeft in 2023 een negatief resultaat behaald van € 2,0 miljoen. Het eigen vermogen van HMO bedraagt ultimo 2023 € 50,4 miljoen.  Voor het verschil tussen het eigen vermogen en het totale door de provincie gestorte vermogen (€ 55,9 miljoen) houden wij een voorziening aan van € 5,5 miljoen (voorziening Participatie HMO).

Energiefonds Overijssel (EFO)
EFO heeft in 2023 een positief resultaat behaald van  € 0,6 miljoen. Het eigen vermogen van EFO bedraagt ultimo 2023 € 2,3 miljoen. Voor het verschil tussen het eigen vermogen en het totale door de provincie gestorte vermogen (€ 15,8 miljoen) houden wij een voorziening aan van € 13,5 miljoen (voorziening Energiefonds Overijssel).
De voorziening en het saldo in de Algemene Financieringsreserve voor EFO samen bedragen eind 2023 € 198,3 miljoen. Het oorspronkelijk maximaal door de provincie gestelde fondsvermogen, exclusief het tijdelijke overbruggingskrediet van € 80 miljoen, was € 200 miljoen. Na verrekening met de direct op de EFO-lening afgeboekte verliezen uit 2022 en 2023 van respectievelijk € 0,9 miljoen en € 0,8 miljoen bedraagt de resterende leningfaciliteit € 198,3 miljoen.

Technology Base (TB)
De jaarrekening 2023 van Technology Base gaat uit van een grondexploitatie van € 19,9 miljoen negatief (netto contante waarde) per 1 januari 2024. Ons aandeel (50%) in het tekort op deze grondexploitatie - zijnde € 9,96 miljoen - is afgedekt in de voorziening Resultaten gebiedsexploitaties.

In de toetsing van het provinciale weerstandsvermogen houden wij rekening met een kans van 50% op een negatiever resultaat dan begroot voor de grondexploitatie (impact € 3,4 miljoen) en de luchthaven- en vastgoedexploitatie (impact € 0,8 miljoen).