Kerntaak 6. Cultuur en sociale kwaliteit

Percentage monumenten in slechte of matige staat
In 2017 is een afspraak gemaakt tussen de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en alle provincies over het monitoren van de onderhoudstoestand van de rijksmonumenten. Omdat de provincies aan de lat staan voor de inzet van de middelen ten behoeve van restauratie en de RCE de gelden voor onderhoudssubsidies verstrekt is er een belang om te weten hoe de monumenten er bij staan. 

In Overijssel is de monitor (zoals overigens in nagenoeg alle provincies) eind 2017/begin 2018 uitgevoerd door een externe partij die de rijksmonumenten (niet de woonhuizen) op foto hebben vastgelegd. Vervolgens zijn de beelden door de Monumentenwacht voorzien van een beoordeling: goed, redelijk, matig of slechte onderhoudsstaat. In 2020 is dit onderzoek herhaald. 

De monitor richt zich op alle niet-woonhuis rijksmonumenten: dit zijn de rijksmonumenten die aanspraak kunnen maken op de provinciale subsidieregeling ‘restauratie rijksmonumenten’. In Overijssel gaat het om ruim 2700 rijksmonumenten. 

Het percentage Rijksmonumenten (exclusief functie woonhuis) dat in slechte en matige staat verkeert is 11%. In 2018 was dit nog 15%. 

In Nederland ligt het landelijk gemiddelde van Rijksmonumenten in slechte en matige staat op 16% (in 2018 was dit 17%). 

Waardering door inwoners van de culturele identiteit van Overijssel (rapportcijfer)
Overijsselaars waarderen de culturele identiteit van Overijssel in 2024 met een 7,4. Dit cijfer blijft door de jaren heen stabiel. Ook regionaal (Twente –West-Overijssel) zijn er geen verschillen, ook niet door de tijd. Naarmate men ouder wordt, waardeert men de culturele identiteit iets hoger. Jongeren waarderen de culturele identiteit met een 7,2; 55 plussers met een 7,6. 

Bovenstaande informatie wordt verzameld door in het burgerpanel inwoners de volgende vraag en uitleg voor te leggen: 

“Hoe waardeert u de culturele identiteit van Overijssel*?” 

Culturele identiteit wordt wel omschreven als ‘een zich van andere streken en regio's te onderscheiden leefwijze, cultuur, met collectieve eigenaardigheden, gedeelde gedrags-en leefwijzen, een collectief bewustzijn’. Daarbij kunt u denken aan tradities, feesten, festivals, verenigingsleven, gewoonten en gebruiken zoals noaberschap en streektaal en aan de kenmerkende eigenschappen van een dorp stad of streek zoals zich uiten in bijvoorbeeld karakteristieke gebouwen, landschap en/of de mentaliteit van de bevolking. 

Vul uw waardering in, in de vorm van een rapportcijfer van 1 tot 10? 

Percentage inwoners dat cultuuraanbod voldoende vindt
Overijsselaars zijn tevreden over het cultuuraanbod in hun eigen regio. 78% vindt het aanbod voldoende, iets meer dan in Nederland (74%). Afgelopen jaren waren Overijsselaars altijd meer tevreden over aanbod dan in de rest van Nederland. 

Mensen in stedelijk gebied van Overijssel zijn meer tevreden over het cultuuraanbod (81%) dan mensen in landelijk gebied (73%). 

Mensen met een hbo/wo (81%) zijn meer tevreden over het cultuuraanbod dan mensen met een bo/vmbo opleiding (66%). 

Bovenstaande informatie wordt verzameld door in het burgerpanel inwoners de volgende vraag en uitleg voor te leggen: 

Vind je dat er voldoende aanbod is van culturele voorzieningen in jouw regio?
· Ja
· Nee
· Weet niet/geen antwoord 

Percentage inwoners dat deelneemt aan uitingen van volkscultuur
28% van de Overijsselaars heeft het afgelopen jaar iets met volkscultuur gedaan (Nederland 27%).  

In het landelijk gebied doet men meer aan volkscultuur (33%) dan in het stedelijk gebied (23%).
Bovenstaande informatie wordt verzameld door in het burgerpanel inwoners de volgende vraag en uitleg voor te leggen: 

“Heeft u in de afgelopen 12 maanden in uw vrije tijd (dus buiten werk- of schooltijd) aan één of meer van de volgende volkscultuuruitingen gedaan?”
·Volksdansen
·Oude ambachten
·Living-historie
·Regionale muziek
·Dorpsfeest/braderie
·Toneel over tradities
·Dragen van klederdracht
. Oogstfeesten
·Bloemencorso
·Schutterij
·Midwinterhoorn blazen
·Traditionele streekgerechten maken (zoals kruudmoes of kniepertjes)
·Dialectcursussen
·andere uitingen, namelijk...
·Ik heb in de afgelopen 12 maanden niet aan volkscultuuruitingen gedaan 

% Inwoners dat actief bezig is met kunst en cultuur
35% van de Overijsselaars heeft het afgelopen jaar iets met cultuur gedaan (landelijk 46%). De populairste activiteiten zijn fotografie, tekenen en schilderen en muziek maken. De inwoners van West-Overijssel zijn vaker zelf actief met kunst en cultuur bezig geweest dan de inwoners van Twente (respectievelijk 45% en 37%). 

Bovenstaande informatie wordt verzameld door in het burgerpanel inwoners de volgende vraag en uitleg voor te leggen: 

“Kunt u aangeven voor welke activiteiten u in de afgelopen 12 maanden in uw vrije tijd actief met kunst en\of cultuur bezig bent geweest? Bijvoorbeeld als amateurkunstenaar, als liefhebber, hobbyist of als verzamelaar? Let op: het gaat dus niet om de tijd die u als professional of als betaalde kracht aan kunst en\of cultuur hebt besteed. U kunt meerdere antwoorden aankruisen.” 

·Fotograferen, films of video’s maken (anders dan van de vakantie of familie)
·Bespelen van een muziekinstrument, muziek maken of componeren op de computer
·Tekenen, schilderen, grafisch werk maken (litho’s, zeefdrukken, etsen, inclusief op de computer
·Werken met textiel of natuurlijke materialen
·Mode maken of ontwerpen
·Zingen, spelen in musical, opera of operette
·Verhalen en\of gedichten schrijven, vertellen, voorlezen
·Amateurarcheologie, genealogie, geschiedenis
·Folklore, streektaal en – tradities
·Dansen (klassiek ballet, jazz, street-, folk-,line- of andere dansvormen)
·Beeldhouwen, boetseren, pottenbakken,sieraden maken
·Toneelspelen, mime, cabaret
·Diversen
·Ik ben in de afgelopen 12 maanden in mijn vrije tijd niet actief geweest met kunst en\of cultuur 

Inwoners dat gebruik maakt van culturele voorzieningen
In de afgelopen jaren hebben Overijsselaars meer gebruik gemaakt van culturele voorzieningen dan de rest van Nederland. In 2024 maakte 83% van de Overijsselaars gebruik van culturele voorzieningen (Nederland 80%). Van de hoogopgeleiden in Overijssel maakten 91% gebruik van culturele voorzieningen, van de laagopgeleiden 64%. 

Overijsselaars bezoeken het vaakst bioscopen/filmhuizen, gevolgd door bibliotheken, theaters en festivals. 

Bovenstaande informatie wordt verzameld door in het burgerpanel inwoners de volgende vraag en uitleg voor te leggen: 

“Heb je in de afgelopen 12 maanden gebruik gemaakt van een van de volgende culturele voorzieningen in jouw woonomgeving?” 
·Bioscopen/filmhuizen
·Theaters/schouwburgen
·Musea
. Poppodia
·Festivals/evenementen
·Tentoonstellingen
·Centra voor beeldende kunst
·Bibliotheken/archieven
·Monumenten en ander cultureel erfgoed
·Regionale omroep
·Nee 

Inwoners dat van mening is dat de bibliotheken met hun tijd meegaan
In Overijssel vindt 52% dat de bibliotheek met z'n tijd meegaat. In Nederland is dit met 49% iets lager.  

Bovenstaande informatie wordt verzameld door in het burgerpanel inwoners de volgende vraag en uitleg voor te leggen: “De samenleving staat niet stil en behoeften en interesses zijn aan verandering onderhevig. Er zijn bedrijven/instellingen die nauwelijks zijn veranderd de afgelopen jaren. Andere bedrijven/instellingen gaan met hun tijd mee en passen zich continu aan, aan de behoeften van de burger (denk bijvoorbeeld aan het toepassen van nieuwe technologische ontwikkelingen). 

In hoeverre vindt u dat de bibliotheek mee gaat met de tijd?” 

Hierbij vragen we niet specifiek naar een bepaalde bibliotheek, maar naar uw algemene indruk.
· Erg goed
· Goed
· Noch goed/noch slecht
·Gaat nauwelijks met de tijd mee
· Gaat helemaal niet met de tijd mee
· Weet niet 

Percentage inwoners dat van mening is dat zij actief participeren in de samenleving
In vergelijking met de landelijke cijfers participeren de Overijsselaars actief in de maatschappij. Dat geldt in nog sterkere mate voor het platteland van Overijssel. 48% van de Overijsselaars (52% op het platteland) vindt dat ze actief in de samenleving meedoen, tegenover 41% van de Nederlanders. 

Hbo/wo opgeleiden (56%) zijn het meest actief in de samenleving.

Bovenstaande informatie wordt verzameld door in het burgerpanel inwoners de volgende vraag en uitleg voor te leggen:
Kun je aangeven of de volgende punten op jou van toepassing zijn? 

· Ik doe actief mee in de samenleving (betaald werk telt hierbij niet mee)
· Ja
· Nee
· Weet niet/geen antwoord 

Percentage inwoners in Overijssel dat voldoende beweegt
De gezondheidsraad adviseert volwassenen om wekelijks ten minste twee en een half uur matig intensief te bewegen en minstens 2x per week spier- en botversterkende oefeningen te doen. Dat kan door sporten maar ook door dagelijkse bezigheden: fietsen, wandelen of tuinieren. 

Ruim de helft van de volwassenen en ouderen in Overijssel voldoet aan deze beweegrichtlijn (52% vs. 50% landelijk). Volwassenen voldoen vaker aan deze richtlijn dan ouderen. 

Bron is de Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen van de GGD-en. Deze vindt elke 4 jaar plaats. Meer resultaten voor heel Overijssel worden binnenkort verwacht. 

Ervaren sociale cohesie
Het rapportcijfer 'sociale cohesie' is samengesteld op basis van de antwoorden op vier van de stellingen over de sociale aspecten van de woonbuurt van de respondenten.
· De mensen kennen elkaar in deze buurt nauwelijks;
· De mensen gaan in deze buurt op een prettige manier met elkaar om;
· Ik woon in een gezellige buurt, waar veel saamhorigheid is;
·Ik voel me thuis bij de mensen die in deze buurt wonen. 

Het CBS meet dit jaarlijks landelijk. De steekproef van het CBS is echter niet groot genoeg om uitspraken te doen over groepen binnen Overijssel. 
Daarom stellen we exact dezelfde vragen ook in ons Overijsselse Burgerpanel. 

Het rapportcijfer ‘sociale cohesie’ is 6,2 in Overijssel. Het landelijk gemiddelde is een 6,1. 

Ook volgens het CBS scoort Overijssel hoog (top 3) op sociale samenhang ten opzichte van andere provincies. De uitkomsten zijn al jaren stabiel. 

Noaberschap betekent betrokkenheid van de inwoners bij de gemeenschap. Het gevoel er te moeten zijn voor elkaar op momenten dat dat nodig is.

Percentage inwoners dat voldoende noaberschap ervaart
In Overijssel wordt fors meer noaberschap ervaren (56%) dan het landelijk gemiddelde (45%). 

Noaberschap is sterker op het platteland aanwezig: daar merkt 68% van de respondenten voldoende noaberschap, tegenover 46% van de stedelijke respondenten. 

Bovenstaande informatie wordt verzameld door in het burgerpanel inwoners de volgende vraag en uitleg voor te leggen: 

“Noaberschap is tot op de dag van vandaag synoniem met de betrokkenheid van de inwoners bij de gemeenschap. ‘Het gevoel er te moeten zijn voor elkaar op momenten, dat dat nodig is. 

Merk je zelf in jouw buurt voldoende ‘Noaberschap’?
·?Ja
·?Nee
·?Weet niet/geen antwoord”