Kerntaak 7. Kwaliteit openbaar bestuur

Opkomst verkiezingen (%) 

In 2023 vonden zowel de Provinciale Staten- als de Tweede Kamerverkiezingen plaats. De stijgende trend in het opkomstcijfer bij de Provinciale Statenverkiezingen zet dit jaar door. Het Overijsselse opkomstpercentage ligt in 2023 met 64% traditiegetrouw hoger dan gemiddeld in Nederland. Ook bij de Tweede Kamervekiezingen ligt de opkomst in Overijssel hoger (82%) dan in Nederland (78%). De opkomst in gemeente Staphorst was ook dit jaar bij beide verkiezingen het hoogst van alle gemeenten in Overijssel.? 

BBV: Besluit begroting en verantwoording. Voor provincies geldt vanaf de begroting 2018 de wettelijke verplichting een set beleidsindicatoren in de begroting op te nemen. Deze set van indicatoren is door het IPO vastgesteld en wordt op deze pagina's gemonitord. 

Gemeenten onder preventief toezicht (aantal) 

Gemeenten staan onder preventief financieel toezicht van de provinciale toezichthouder als er sprake is van een niet meer structureel en reëel sluitende begroting bij een gemeente. Alle 25 gemeenten in Overijssel zijn erin geslaagd voor het begrotingsjaar 2024 een structureel en reëel sluitende begroting aan te bieden en/of aannemelijk te maken dat het begrotingsevenwicht in het meerjarenperspectief hersteld wordt. Al drie jaar op rij staat geen enkele Overijsselse gemeente onder preventief toezicht. 

 
BBV: Besluit begroting en verantwoording. Voor provincies geldt vanaf de begroting 2018 de wettelijke verplichting een set beleidsindicatoren in de begroting op te nemen. Deze set van indicatoren is door het IPO vastgesteld en wordt op deze pagina's gemonitord. 

Onder jongeren verstaan we 13 t/m 24-jarigen

Percentage inwoners dat tevreden is over het functioneren van de democratie (%) 

Na een sterke afname in het aandeel Overijsselaars dat tevreden is over de wijze waarop de democratie in Nederland functioneert, is dit sinds 2024 weer wat toegenomen tot 48%. Overijsselaars zijn door de jaren heen licht tevredener dan de gemiddelde Nederlander. 

We zien al jaren grote verschillen naar opleidingsniveau. Ook in 2025. Van de Overijsselaars met een HBO/WO opleiding, heeft 56% vertrouwen in het functioneren van de democratie. Onder BO/VMBO opgeleiden ligt dit aandeel op 38%. 

Hoewel jongeren de afgelopen jaren duidelijk meer tevreden over het functioneren van de democratie zijn dan volwassen Overijsselaars van 18 jaar, zien we dit aandeel in 2025 naar elkaar toegroeien. 

Percentage inwoners dat aangeeft voldoende invloed uit te kunnen oefenen op de woonomgeving (%) 
 
Van de Overijsselaars ziet 63% voldoende mogelijkheden om invloed uit te oefenen op de eigen woonomgeving. Dit percentage ligt, net als voorgaande jaren, ook in 2025 iets hoger dan het landelijke beeld (59%). 

De mate waarin de Overijsselaars tevreden zijn verschilt: 29% van hen is het volmondig eens met de stelling?‘Ik heb voldoende mogelijkheden om invloed uit te oefenen op mijn woonomgeving’, 21% van de Overijsselaars zou graag meer mogelijkheden zien om invloed uit te oefenen op de woonomgeving. 

Net als voorgaande jaren zien we verschillen naar opleidingsniveau. Zeven op de tien (73%) van de HBO/WO opgeleiden ziet voldoende mogelijkheden om invloed uit te oefenen op de eigen woonomgeving. Onder BO/VMBO opgeleiden ligt dit aandeel met 54% aanzienlijk lager. 

Percentage inwoners dat het afgelopen jaar invloed heeft uitgeoefend op de woonomgeving (%) 
 
In het afgelopen jaar heeft 45% van de Overijsselaars invloed uitgeoefend op de directe leefomgeving. Dit percentage ligt iets lager dan het landelijke percentage (48%). De mate van invloed verschilt. 

De meeste Overijsselaars (26%) hebben hun mening gegeven over een onderwerp in de woonomgeving. Anderen hebben meegedacht of advies gegeven aan de gemeente (7%) of met de dorps- of wijkraad oplossingen uitgewerkt (6%). Nog eens 6% van de inwoners heeft zelf of met een groep bewoners een initiatief genomen. 

Vergelijkbaar met voorgaande jaren we zien verschillen naar opleidingsniveau. HBO/WO opgeleide Overijsselaars oefenen vaker invloed uit op de directe woonomgeving (59%) dan laagopgeleiden. Van deze groep heeft 36% in het afgelopen jaar invloed uitgeoefend op de directe leefomgeving. 

Inwoners hebben zich het afgelopen jaar voor hun leefomgeving het meest bezig gehouden met bestemmingsplannen of omgevingsinrichting, de groenvoorziening en leefbaarheid.  

Percentage inwoners dat vertrouwen heeft in de manier waarop hun gemeente en provincie wordt bestuurd (%) 

Gemeente 
77% van de Overijsselaars heeft (een beetje tot veel) vertrouwen in de manier waarop hun gemeente wordt bestuurd. Dit aandeel is vergelijkbaar met het landelijke percentage (75%) en vergelijkbaar met het beeld van de afgelopen jaren. Een op de vijf Overijsselaars geeft aan veel vertrouwen te hebben, 13% heeft geen vertrouwen. 

Ook hier zijn verschillen zichtbaar tussen verschillende opleidingsniveaus. Bijna negen op de tien (86%) HBO/WO opgeleide Overijsselaars heeft een beetje tot veel vertrouwen in de manier waarop hun gemeente wordt bestuurd. Overijsselaars met een BO/VMBO opleiding hebben met 62% minder vertrouwen. 

Provincie
72% van de Overijsselaars heeft (een beetje tot veel) vertrouwen in de manier waarop de provincie wordt bestuurd. Dit is vergelijkbaar met het percentage in Nederland (71%). 13% van de Overijsselaars geeft aan veel vertrouwen te hebben, 15% heeft geen vertrouwen. 

Ook hier zijn verschillen zichtbaar naar opleidingsniveau. Acht op de tien van de HBO/WO opgeleide Overijsselaars heeft een beetje tot veel vertrouwen in de manier waarop de provincie wordt bestuurd. BO/VMBO opgeleiden hebben met 53% opvallend minder vertrouwen. 

* Eenmalige peiling: Er komt geen vervolg op de peiling onder volksvertegenworodigers. In de Statenbrief van 13 december 2022 (kenmerk: 2022/0204006) bent u hierover geinformeerd. In 2026 vindt de volgende bestuurderspeiling plaats.

Percentage bestuurders en volksvertegenwoordigers dat tevreden is over de samenwerking met provincie Overijssel (%) 

Bestuurders
Uit de bestuurderspeiling van 2023 komt naar voren dat het merendeel van de deelnemende bestuurders (zeer)tevreden is over de samenwerking met de provincie (65%). De afgelopen jaren nam de tevredenheid over de samenwerking, benaderbaarheid en transparantie van de provincie toe. De waardering van de kwaliteit van bestuur en de mate waarin de provincie in verbinding staat met de samenleving namen (iets) af. Al met al krijgt de provincie voor het ‘goed besturen’, net als in voorgaande jaren, een ruim voldoende 7. 

Sinds 2012 worden Overijsselse bestuurders uitgenodigd om de Bestuurderspeiling in te vullen. Sinds 2016 ligt de nadruk van de peiling op samenwerking en kwaliteit van het bestuur. 

* Er komt geen vervolg op de peiling onder volksvertegenwoordigers. In de Statenbrief van 13 december 2022 (kenmerk: 2022/0204006) bent u hierover geïnformeerd.
* In 2026 vindt de volgende bestuurderspeiling plaats

Tussentijds afgetreden bestuurders (gemeenten, provincie) (aantal) 

In 2024 zijn in Overijssel 12 bestuurders afgetreden. Acht wethouders en vier burgemeesters. De wisselingen vonden in 11 gemeenten plaats: Almelo, Borne, Dalfsen, Deventer, Enschede, Hardenberg, Hellendoorn, Losser, Ommen en Zwolle. 

* 2022 was een verkiezingsjaar

Afsplitsingen gemeenteraden (aantal) 

In 2024 vonden er 11 afsplitsingen plaats binnen Overijsselse gemeenteraden en Provinciale Staten. Bij een afsplitsing verlaat een raads- of statenlid de fractie en gaat alleen door of vormt een nieuwe fractie. Het aantal in 2024 ligt hoger dan de afgelopen jaren. De meeste afsplitsingen vonden plaats in Raalte (4) en in Enschede (3). Twee afsplitsingen vonden plaats in Almelo, waardoor er in 2024 een recordaantal fracties in de gemeenteraad zitting heeft, namelijk 18. In Provinciale Staten deden zich ook twee afsplitsingen voor.