Onze woningen, bereikbaarheid en ruimte

Leefbaarheid begint met een plek om te leven. Voldoende passende woningen en een goede en veilige bereikbaarheid zijn daarvoor essentieel. De extra investeringen vanuit het coalitieakkoord én de aanvullende middelen voor wonen in de Perspectiefnota vorig jaar hebben we omgezet in concrete plannen en hebben zijn volop in genomen.

Op basis van de Tussenbalans en de hieronder beschreven trends en ontwikkelingen, hebben we drie speerpunten geformuleerd op het gebied van wonen, bereikbaarheid en veiligheid. Hier zetten we de komende periode extra op in.

De nieuwe Omgevingsvisie vormt de basis voor ons ruimtelijk beleid dat de komende jaren vorm moet krijgen. Naast de regio Zwolle zijn nu ook de Stedendriehoek en Twente door het Rijk aangemerkt als regio’s waar een schaalsprong nodig is en waar samen met de partners gewerkt gaat worden aan een integrale verstedelijkingsstrategie voor wonen, economie, leefbaarheid, bereikbaarheid, (drink)water en bodem, natuur en energie. 
 
Veel opgaven komen samen in complexe multifunctionele stedelijke gebiedsontwikkelingen. Het realiseren van deze programma’s draagt bij aan veel verschillende provinciale doelen. Naast de in het coalitieakkoord geschetste ontwikkelingen zoals; stikstofruimte, bouwkosten mobiliteitsinvesteringen, de onzekerheid over de economie, de energievraagstukken en het structurele capaciteitsprobleem bij marktpartijen en gemeenten komen daar nu ook de geopolitieke spanningen, extra ruimte voor Defensie en een hogere woningbouwambitie van het Rijk bij. Samen zorgen zij voor nog meer druk op de gebiedsontwikkelingen, met name in Twente.  

Voor de komende jaren is de uitvoering van regionale ontwikkelstrategieën en verstedelijkingsstrategieën van belang. We doen dat samen met het Rijk met hulp van regionale investeringsagenda’s. De uitdaging wordt om de middelen ontschot en integraal in te zetten en keuzes te maken wat er in de schaarse ruimte van onze provincie ontwikkeld kan worden en wat behouden moet blijven.  

Onderzoeken naar en keuzes over goederenvervoer via spoor en ontwikkelingen rond corridors krijgen de komende drie tot vijf jaar hun beslag. Dit heeft gevolgen op het gebied van verstedelijking, regionale economie en brede welvaart voor onze provincie.  
Overijssel ligt op een knooppunt van nationale en internationale corridors. Er is druk vanuit Den Haag en Brussel om deze zogenaamde corridors te optimaliseren en doorstroming te bevorderen. Dit moet samengaan met regionale verbetering van infrastructuur, en bereikbaarheid en brede welvaart. Dat wordt de uitdaging voor komende jaren. 

Aanleiding
De druk op de woningmarkt en het woningtekort zijn ook in Overijssel hoog. De komende jaren moeten er veel (extra) woningen worden bijgebouwd. Passend bij de stedelijke en landschappelijke kwaliteiten van onze provincie en bij de behoefte van de doelgroepen: de juiste woning op de juiste plek.  

Samen met markt, corporaties, gemeenten, het Rijk en andere partners werken we aan de realisatie van de woondeals. In 2024 zijn in Overijssel meer woningen gerealiseerd dan afgesproken in de Woondeals 2022. In de herijking van de woondeals hebben we afspraken gemaakt over de realisatie van 47.000 woningen tot 2030. Hiermee is de opgave met 5.000 woningen verhoogd. 

Er blijft ook op middellange termijn onverminderd vraag naar ruimte voor wonen, werken en voorzieningen. Om te zorgen dat onze steden, dorpen en regio's ook in de toekomst leefbaar zijn, kan de ontwikkeling van fysieke functies niet los worden gezien van de bereikbaarheid. Verbindingen binnen en tussen de regio's zijn belangrijke vestigingsvoorwaarden voor mensen en bedrijven. 

Wat willen we bereiken
We ondersteunen onze partners in het realiseren van de woonopgave. Daarnaast werken we aan een volkshuisvestingsprogramma en publiek-private monitoring van de bouwplannen om nog beter te kunnen sturen.

We pakken de opgaven die ontstaan bij de groei van steden (verstedelijking) op in samenhang met hoe het systeem in de steden er nu uitziet. Met de regio's Twente en Stedendriehoek en het Rijk werken we aan het opstellen van een verstedelijkingsstrategie. Met de regio Zwolle en het Rijk werken we aan het realiseren van de verstedelijkingsstrategie. In deze strategieën koppelen we de ontwikkeling van wonen, werken en voorzieningen aan bereikbaarheid en de behoefte aan ontspanning, energie, drinkwater, biodiversiteit, cultuur en cultureel erfgoed, positieve gezondheid en klimaatadaptatie.  

Wat is ervoor nodig
We hebben verschillende instrumenten beschikbaar voor het realiseren van woningbouw. Deze instrumenten, zoals de bouwbrigade, subsidieregelingen, woonfaciliteiten en netwerksamenwerkingen worden goed gebruikt. We voorzien dat op sommige onderdelen al voor de Perspectiefnota 2027 extra middelen nodig zijn om de verhoogde doelstelling uit de woondeals waar te maken. Daarnaast zien we dat er ook vanuit de Rijksoverheid en ons netwerk kansen zijn die mogelijk cofinanciering vragen. Gezien de urgentie van de opgave stellen we voor om € 15 miljoen te reserveren voor het voortzetten en intensiveren van bestaande instrumenten. Wij zullen u via een separaat Statenvoorstel meenemen in de besteding van deze middelen.

Om de bereikbaarheid van de woningen, werklocaties en voorzieningen in en tussen onze stedelijke regio's in stand te houden zijn investeringen nodig in de (bovenplanse) infrastructuur. Het Rijk stelt hiervoor in haar regeerakkoord € 2,5 miljard beschikbaar. In het komende BO Leefomgeving wordt definitief duidelijk welke voorwaarden het Rijk hieraan stelt. In ieder geval is duidelijk dat zij van de regionale partners een cofinanciering verlangt. In het komende BO MIRT in november wil de Minister van I&W komen tot concrete afspraken met de regio’s.   

We brengen samen met de Brede Bouw Coalitie (Overijsselse Versnellingstafel) in beeld wat de gevolgen zijn van het opschorten van de natuurvergunningverlening voor de woningbouw in Overijssel. 

Aanleiding
Een goede bereikbaarheid is van groot belang voor onze samenleving en economie. Het kunnen bereiken van voorzieningen, onderwijs en werk draagt bij aan de brede welvaart van Overijssel. Over het algemeen is de inwoner van Overijssel positief over zijn of haar bereikbaarheid en het mobiliteitssysteem in Overijssel. Toch zien we dat de grenzen van dit systeem worden bereikt en zijn er mensen die dagelijks problemen ervaren en niet het leven kunnen leiden dat ze willen. De verstedelijkingsopgave en de toename van de mobiliteitsvraag die daarbij hoort leidt tot knelpunten op het wegennet en in het openbaar vervoer.

Wat willen we bereiken
We ontwikkelen een streefwaarde voor de bereikbaarheid die de basis zal vormen voor ons mobiliteitsbeleid. De norm geeft inzicht hoe de bereikbaarheid van onze inwoners naar belangrijke voorzieningen, zoals zorginstellingen en onderwijsvoorzieningen, is en hoe inwoners de bereikbaarheid ervaren. Het stellen van een of meerdere normen kan ons helpen bij het maken van toekomstige investeringsbeslissingen binnen het mobiliteitssysteem. Het geeft ook richting aan belangrijke ruimtelijke keuzevraagstukken, zoals de verstedelijkingsopgave. Daarbij redeneren we vanuit leefbaarheid en brede welvaart voor de inwoners en bezoekers van Overijssel.  

Vanuit deze gedachte zetten we in op een goed openbaar vervoer en goede verbindingen binnen de provincie en met andere landsdelen en Duitsland. Ook zetten we in op verbeteringen in het wegen- en fietsnetwerk. Daarbij maken we ook gebruik van de (beperkte) financiële mogelijkheden die het Rijk ons geeft.

De komende periode werken we aan:

• De uitvoering van het verbeterplan OV. Na een periode van tegenvallende betrouwbaarheid van het openbaar vervoer is het essentieel dat we een verbeterplan ontwikkelen dat de beschikbaarheid van regionaal vervoer sterk verbetert. Gedreven door de moties ‘OV dat weer loopt als een trein’ en ‘OV-geld weer de bus of trein in’ heeft dit thema grote prioriteit;
• Het aanpakken van knelpunten hoofdwegennet en onderliggend wegennet. Het gaat hier om maatregelen nabij aansluitingen van provinciale wegen op het rijkswegennet waar nu al wachtrijen terugslaan op de rijkswegen. Hierbij willen we gebruikmaken van de cofinancieringsmogelijkheid die het Rijk vanuit de zogenaamde restbudgetten MIRT ons biedt;
• Gebiedsgerichte pakketten en meerjarige afspraken in het kader van de landelijke aanpak spitsspreiden en -mijden. 

Wat is ervoor nodig 
We doen bij deze Perspectiefnota verschillende financiële voorstellen omtrent het Openbaar Vervoer. Onderdeel daarvan is het beschikbaar stellen en houden van middelen voor de uitvoering van het verbeterplan OV en het structureel dekken van de grensoverschrijdende treindienst Hengelo-Bielefeld en de concessie Twente-ZHO.

We reserveren budget voor cofinanciering, waarbij we rekening houden met circa € 2,5 miljoen voor de cofinanciering op de aanpak van knelpunten op het hoofdwegennet en het onderliggende wegennet.

Aanleiding  
Een ernstig verkeersongeval heeft een grote impact op het leven van slachtoffers, nabestaanden en voor de samenleving als geheel. Het brengt een enorm menselijk/emotioneel leed met zich mee en vergroot het algemene onveiligheidsgevoel. Daarnaast zijn de maatschappelijk kosten van verkeersongevallen enorm; voor 2022 zijn deze kosten in Overijssel berekend op meer dan € 1 miljard. Dit voorjaar zijn helaas al meer dodelijke slachtoffers op onze provinciale wegen gevallen dan in geheel 2023. Deze ontwikkeling en de roep vanuit de samenleving om actie vraagt een intensievere aanpak van de verkeersonveiligheid op onze wegen. 

Wat willen we bereiken
Verkeersveiligheid heeft voor ons prioriteit. We werken met onze opgaves aan het verlagen van het aantal verkeersslachtoffers en -ongevallen. Dit is essentieel voor het welzijn in onze samenleving. Door het verbeteren van de verkeersveiligheid dragen we bij aan de leefbaarheid in Overijssel. 

We werken in onze opgave gezamenlijk met thema’s op verschillende domeinen zoals onderwijs, sociale opgaven, stimulering fiets. We werken concreet aan:  

• Een versnelde inzet op het Actieplan Verkeersveiligheid waarbij we twee concrete verkeersveiligheidsknelpunten, N731 fietsoversteek Losser en N337 Windesheim, versneld gaan uitvoeren. We gaan door met de aanpak van de zes meest risicovolle wegen via het bestaande investeringsvoorstel (PS24-000375).
• Het toepassen van generieke verkeersveiligheidsmaatregelen bij het uitvoeren van beheer en onderhoud van onze provinciale wegen. Het gaat dan onder meer om bermverharding, gefaseerde fietsoversteken, verbreden fietspaden, verbreden rijbanen, aanbrengen van geleiderails, middennaald, bochtverbreding.
• Een blijvende inzet op gedragsaanpak via het bestaande investeringsvoorstel. 

Wat is ervoor nodig 
Voor de versnelde inzet op het Actieplan Verkeersveiligheid (waaronder de uitvoering van de twee knelpunten in Losser en Windesheim) en het toepassen van verkeersveiligheidsmaatregelen bij het uitvoeren van beheer en onderhoud stellen wij voor € 5 miljoen te reserveren.