De democratie van morgen kan niet zonder aandacht te besteden aan de instroom van inwoners in Overijssel in het democratisch proces. De activiteiten voor de uitvoering van het vak Burgerschap op scholen worden dit jaar weer in volle vaart opgepakt. We gaan aan de slag met het Werkplan Burgerschap met het MBO. De Jongerenraad is op sterkte. Activiteiten voor het primair- en voortgezet onderwijs gaan weer van start. We verwachten weer enkele duizenden jongeren in aanraking te brengen met de beginselen van de democratie door middel van een uiteenlopend aanbod van activiteiten en evenementen. Ook werken we aan de lancering van een digitaal jongerenplatform. Dit platform willen we inzetten om niet alleen méér jongeren te bereiken, maar ook te werken aan een versterking van de impact van onze activiteiten. Dit doen we door jongeren al aan het denken te zetten voordat ze op het provinciehuis zijn. Of om juist na een bezoek aan het provinciehuis een waardevolle dialoog in een vervolgtraject aan te bieden.
Hiermee geven we vorm aan de wensen en suggesties in de Motie Burgerschap op Basisscholen en het Initiatiefvoorstel Jongerenparticipatie. Over voortgang en resultaten houden wij u op de hoogte en ultimo 2023 komt er vanuit Overijssel Doet Mee! een eindrapport.
Maatschappelijk onbehagen is komend jaar een belangrijk en actueel thema. We gaan komend jaar kijken naar de mate waarin dit thema speelt in Overijssel en agenderen het onderwerp tijdens bijeenkomsten zoals de burgemeestersdag. Ook willen we op onze beurt leren van ervaringen van gemeentebestuurders rond dit thema. Met die lessen gaan we werken aan bewustwording en deskundigheidsbevordering. Zo richten we ons komend jaar op het versterken van de weerbaarheid van onze organisatie zodat ambtenaren en bestuurders zich meer bewust worden van mogelijke ondermijnende activiteiten in hun werkomgeving.
Met de veranderende maatschappelijke context zien we dat het vertrouwen in de overheid afneemt. Ook in Overijssel is het vertrouwen in de landelijke en provinciale politiek sinds 2018 aan het afnemen. Het vertrouwen in de gemeentelijke politiek stijgt iets. Dit zorgt voor gesprekken over een nieuwe bestuurscultuur, gesprekken die soms verhit zijn en de discussie hoog kan oplopen. Polarisatie en wantrouwen richting overheden nemen toe en in sommige gevallen komt zelfs de veiligheid van bestuurders in het geding.
De lage opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen (zie kengetal kengetal 7.1 uit Overijssel Ontcijferd 2022) nopen tot nader onderzoek hoe de burger weer het geloof in de democratie kan krijgen. In opdracht van het ministerie van BZK is een onderzoek uitgevoerd naar de lage opkomst. Wij zullen de resultaten van dit onderzoek benutten in de aanloop naar de Provinciale Staten verkiezingen van 2023.
We zien dat de cultuursector nog lang last zal houden van de impact van corona. Zie voor meer informatie over bezoekcijfers aan culturele voorzieningen kengetal 6.6 in Overijssel Ontcijferd 2022. Het eigen vermogen van veel organisaties is door de langdurige sluiting verdampt en veel zelfstandige professionals nemen afscheid van de sector. De arbeidsmarkt verandert. Het werk voor makers is met 70% afgenomen. Onduidelijk is wat de invloed van incidentele herstelmiddelen op lange termijn is. We moeten een periode overbruggen waar we van een dieptepunt naar een kunstmatig hoogtepunt naar stabiliteit ontwikkelen. Wanneer we onze restauratieopgave waar willen maken, moeten er voldoende ambachtslieden zijn om dit uit te voeren. Wij merken op dat de rijksregeling voor restauratie Erfgoed enorm overvraagd is terwijl er een inhaalslag te maken is (zie ook kengetal 6.2). De culturele sector moet zich nog meer verbinden met andere sectoren om overeind te kunnen blijven.
Een goede samenhang tussen de inzet van vrijwilligers en professionals is essentieel bij toekomstige opgaven. De overheid is verantwoordelijk voor de professionele organisaties van wettelijke taken, maar kan dit niet alleen. Inzet van vrijwilligers, politiek draagvlak en samenwerking met onder meer onderwijs zal nodig zijn om afkalving te voorkomen. Wij zetten ons in om deze professionaliseringsslag te maken hoewel ook zien dat het aantal vrijwilligers afneemt, ook door vergrijzing, terwijl deze groep belangrijke pijler is van veel culturele en erfgoedorganisaties.
Met de veranderende maatschappelijke context zien we een steeds grotere groep die niet mee kan komen in de samenleving. Techniek en de combinatie met kunst en digitalisering bieden oplossingen voor de toekomst. Onze inzet voor positieve gezondheid verdient een extra impuls. Vanuit de nieuwe Rode Draad Gezondheid in de Omgevingsvisie is extra inzet op het stimuleren van positieve gezondheid en gezond gedrag nodig. Hierbij zijn slimme combinaties met de beleidsthema's klimaatadaptatie en natuurinclusief werken mogelijk en wenselijk.
Voor de culturele sector wordt 2023 cruciaal. Het versterkingsprogramma heeft naast steunmaatregelen, dankzij een investering voor herstel door Provinciale Staten, vorm gekregen echter voor de korte termijn; de periode tot en met 2022. Om de sector te herstellen en duurzaam te versterken na 2023 moeten we met coalities, samenwerkende partijen van makers, netwerken, overheden, onderwijs en onderzoek zorgen voor een overbrugging naar een nieuw evenwicht en ondernemerschap.
Cultuur en erfgoed zijn te zien als dragers voor fysieke veranderingen. Dit vergt een duurzame inzet van ons Nedersaksische erfgoed, zodat deze ingezet kan worden bij het vormgeven van het vraagstuk identiteit en erfgoed bij transities landelijk gebied.
Tot slot kan de toestroom van vluchtelingen uit Oekraïne betekenis hebben voor het sociale weefsel van steden en dorpen. Cultuur kan hier de verbinding zijn tussen oude en nieuwe inwoners, gericht op inclusie en participatie met een plek voor ontmoeten om verhalen, verdriet en identiteit te delen. Het versterken van de identiteit van gebieden wordt belangrijker.
Een greep uit onze activiteiten voor het komende jaar:
- We pakken de activiteiten voor de uitvoering van het vak Burgerschap op scholen dit jaar weer op. We gaan aan de slag met het Werkplan Burgerschap met het MBO, de Jongerenraad is op sterkte en de activiteiten voor het primair onderwijs gaan weer van start. Binnenkort is een digitaal jongerenplatform operationeel, waardoor nog méér jongeren zullen worden bereikt.
- Op het gebied van ondermijning geven we uitvoering aan het plan van aanpak ter vergroting van de weerbaarheid van de provinciale organisatie. We zetten de professionaliseringsslag op het gebied van ondermijning voort door de samenwerking met de Veiligheidsregio’s en gemeenten te versterken. Voor de Revitalisering Vakantieparken zetten we een ketenregisseur in die zich vooral richt op het voorkomen/bestrijden van criminaliteit en ondermijnende zaken.
- Binnen Studio Vers Bestuur ronden we dit jaar de midterm-review af en komen met een voorstel voor de implementatie van de succesvolle activiteiten van dit programma in de staande organisatie.
- Op het gebied van de lobby gaan we samen met Overijssel en Gelderland de ‘landsdeeldeal’ oppakken en willen we de Kracht van Oost- Slim Benutten en de lobby voortzetten. We richten onze lobby verder op de spoorverbinding Zwolle-Twente-Münster en de bredere Ontwikkelvisie voor de corridor Zwolle-Twente-Münster, de Waterstofbackbone en de Human Capital Agenda-deal.
- In het kader van het “Nieuw Overijssel Normaal” zetten we de uitvoering van de Reflectiekamers voort. In de reflectiekamers kijken we, per thema, gezamenlijk naar procesinrichting, rolkeuze en rolinvulling, houding en gedrag passend bij de verbinding die we nastreven met de Overijsselse samenleving en die van ons wordt gevraagd.
- Wij zetten ons komend jaar in voor de uitvoering van projecten in het kader van Right to Challenge (uitdaagrecht).
In 2022 vinden de Special Olympics in Overijssel plaats, mogelijk gemaakt voor investeringen vanuit overheden en bedrijfsleven, vrijwilligers en professionals. Dit event zet inclusiviteit op de kaart.
- Voorbereiding van de nieuwe coalitieperiode na de Provinciale Staten verkiezingen in 2023.
Tot slot: Platteland kiest positie
Vanuit het programma Leefbaar Platteland werken we deze coalitieperiode in drie lijnen: wetenschappelijk kader, netwerk en initiatieven. Vanaf het begin van deze coalitieperiode is de aanpak Leefbaar Platteland opgezet; ‘Platteland kiest positie’, om te komen tot een krachtig, zelfbewust en toekomstbestendig platteland. We hebben bewust gekozen voor een actieve rol op het platteland in samenwerking met gemeenten, initiatiefnemers en partners. Dit levert op twee derde van het programma al meer dan 45 ondersteunde initiatieven op.
Met het NPLG komen de komende jaren in het landelijk gebied veel ingrijpende fysieke maatregelen in uitvoering. Ook hier geldt dat samenwerking telt om een stevige sociale-economische basis in de gebieden neer te kunnen zetten. Het huidige programma Leefbaar Platteland heeft een belangrijke rol in het optuigen van het PPLG en kan de kwartiermakers van het NPLG voorzien van essentiële input over dit thema. Inhoudelijk wordt er gewerkt aan het creëren van een sociaal-economische paragraaf in het kader van het PPLG. Dit doen we enerzijds door het voortbouwen op de ingezette lijn vanuit ‘platteland kiest positie’ (visie) en anderzijds door het mee ontwikkelingen met initiatieven vanuit het programma.
Echter, voor het programma Leefbaar Platteland is op dit moment maar ook in de toekomst de capaciteit op zowel beleidsontwikkeling als in de uitvoering van onder andere Omgevingsvisie, NPLG, GLB, sociale kwaliteit etc. , nog niet op orde.
