Verbonden partijen

Ons beleid voor verbonden partijen is vastgelegd in de Nota verbonden partijen Overijssel. Er is sprake van een ‘verbonden partij’ als wij een bestuurlijk én financieel belang hebben in een organisatie. Dit kan een privaatrechtelijke organisatie zijn (vennootschap, stichting, vereniging) of een publiekrechtelijke organisatie (bedrijfsvoeringsorganisatie of openbaar lichaam).

Er is ‘bestuurlijk belang’ als wij een zetel hebben in het bestuur van de verbonden partij of stemrecht kunnen uitoefenen. Van een ‘financieel belang’ is sprake als wij middelen (risicodragend kapitaal) ter beschikking stellen die we kwijt zijn in geval van faillissement van de organisatie, of wanneer financiële problemen bij de organisatie op ons kunnen worden verhaald.

We gebruiken dit instrument als wij betrokken willen zijn bij de uitvoering en zeggenschap willen hebben in de wijze waarop het provinciaal belang behartigd wordt. Bij de keuze voor een verbonden partij gaan wij er van uit dat deze partij dezelfde activiteiten uit kan voeren met een grotere doelmatigheid en doeltreffendheid en met meer kwaliteit en continuïteit dan wij zelf zouden kunnen. Een externe partij staat los van de provinciale organisatie en kan zich daardoor volledig focussen op de uitvoering van haar specifieke taak. Ook kan een externe partij beschikken over specifieke expertise, die wij niet in huis hebben en ook niet in huis kunnen of willen halen.

Om te bepalen of het publieke belang behartigd zou moeten worden in de vorm van een verbonden partij gebruiken wij het afwegingskader uit de Nota verbonden partijen Overijssel. U wordt nadrukkelijk betrokken bij het besluitvormingsproces en de motivering voor de keuze van een verbonden partij. De Nota verbonden partijen Overijssel wordt elke statenperiode geactualiseerd en de portefeuille verbonden partijen geëvalueerd. Iedere algemene (bestuurs)vergadering wordt voorbereid in ons College. Bij de besluitvorming houden wij rekening met de verschillende rollen die de provincie heeft ten aanzien van de verbonden partij (o.a. eigenaar, opdrachtgever en toezichthouder).

Belang van risicodragend investeren herbevestigd 
Afgelopen jaar hebben wij met u het gesprek gevoerd over de principiële vraag of we als provincie risicodragend willen blijven (mee)investeren.  In uw besluit op het Statenvoorstel Investeren met rendement en risico, spreekt u uit dat risicodragend investeren via fondsen voordelen oplevert, als het gaat om spreiding van risico's, professioneel fondsbeheer en een marktgerichte benadering. U onderschrijft het goed functioneren van de bestaande fondsen in termen van maatschappelijk en financieel rendement. Tegelijkertijd signaleert u dat er verbeteringen mogelijk zijn qua structurering en werkwijze. U besluit daartoe tot opheffing van de Houdstermaatschappij fondsen Overijssel (HFO), waarmee de provincie 100% aandeelhouder wordt van de werkfondsen Innovatiefonds Overijssel I en II B.V. en de SPV Hengelo B.V.. Tevens vraagt u ons de mogelijkheden voor onderlinge harmonisatie van structuur, werkwijze en governance van de fondsen te onderzoeken en een voorstel te doen voor een revolverendheid (% vermogensbehoud) van de fondsen die passend is bij de actuele marktontwikkelingen. De uitwerking van uw besluit vindt plaats in 2021. 

Impact COVID-19
De coronacrisis heeft ingrijpende gevolgen voor de Overijsselse economie. In het kader van de Overijsselse herstel- en transitieaanpak coronacrisis hebben onze partners extra middelen gekregen om deze effecten te verzachten. In september 2020 nam u kennis van ons voornemen om HMO een lening van € 10 miljoen te verstrekken (met een optie voor een aanvullende lening van € 7,2 miljoen in 2021). HMO gebruikt deze middelen om voorgenomen investeringen in het toekomstbestendig maken van de Overijsselse werklocaties naar voren te halen. Dit versterkt de economie en draagt ook bij aan maatschappelijke opgaven op het gebied van werkgelegenheid, duurzaamheid en circulaire economie. In november nam u kennis van ons voornemen om participatiemaatschappij Wadinko een lening van € 10 miljoen te verstrekken. Wadinko ondersteunt hiermee MKB- en familiebedrijven om de negatieve gevolgen van de coronacrisis te beperken en daarmee werkgelegenheid en bedrijvigheid voor Overijssel te behouden. Zo kunnen door het MKB ingezette transities (digitalisering, verduurzaming) toch worden doorgezet. Daarnaast stemde u in met een (incidentele) kapitaalstorting van € 8 miljoen in het participatiefonds van Oost NL als cofinanciering op de Rijksbijdrage voor financiering van innovatieve bedrijven in 2021. Participatiefonds Oost NL verstrekt leningen aan en participeert in bedrijven in de sectoren High Tech, Health, Energy en AgroFood. Deze bedrijven dragen op hun beurt weer bij aan onze transitieopgaven.

Onze fondsen hebben de impact van COVID-19 op de bedrijven in portfolio het afgelopen jaar regelmatig geïnventariseerd. EFO is slechts marginaal geraakt. De portfolio bestaat voor een groot deel uit projecten die gedekt zijn door SDE-subsidie, waardoor de business case niet zo snel onderuit gaat. Het jaar 2020 was juist een uitschieter qua uitzettingen. Voor 2021 voorziet het fonds een mindere groei en realisatie van de pijplijn. Ook het domein waarin HMO opereert, ondervond in 2020 nog geen grote impact. HMO investeert volop en heeft geen COVID-gerelateerde afwaarderingen hoeven doen. HMO ziet juist kansen door voor de toekomst geplande investeringen naar voren te halen. Oost NL heeft medio 2020 een winstwaarschuwing afgegeven, maar uiteindelijk is het jaar beter verlopen dan verwacht met een historische exit aan het eind van het jaar. Oost NL heeft veel bedrijven ondersteund met zogenaamde Corona OverbruggingsLeningen (COL). Wel spreekt Oost NL haar zorgen uit over het aankomend jaar voor wat betreft de liquiditeitsbehoefte van de bedrijven in portefeuille. In 2020 is voor € 5 miljoen aan COL’s toegekend aan negen bedrijven in de portfolio van Innovatiefonds Overijssel. Het fonds heeft op drie van deze leningen cofinanciering verstrekt. Deze leningen zorgen voor rust en continuïteit bij de ondernemingen. De portefeuille van Wadinko is redelijk stabiel gebleken. Er zijn wel afwaarderingen gedaan, maar niet direct of enkel ten gevolge van COVID-19. Overall lijkt de impact op de Overijsselse fondsen in 2020 beperkt. Het blijft echter lastig om een voorspelling te doen voor de ontwikkelingen in 2021. Uit de markt komen wel signalen dat de echte impact van COVID-19 op bedrijven pas in 2021 merkbaar zal zijn.   

Bij verbonden partijen is sprake van een getrapt risico. De verbonden partijen nemen beleids- en beheersmaatregelen ter voorkoming van het ontstaan van risico’s. Op onze beurt stellen wij per verbonden partij een risicoprofiel op. In een aantal gevallen leidt dat tot een risicovoorziening. Het deel dat niet is opgenomen in een risicovoorziening wordt gedekt vanuit de Algemene Financieringsreserve.

Voor onderstaande verbonden partijen is een risicovoorziening gevormd:

Houdstermaatschappij Fondsen Overijssel (HFO)
Het (geconsolideerde) eigen vermogen van de Houdstermaatschappij Fondsen Overijssel (HFO) bedraagt per ultimo 2020 € 18,0 miljoen. Voor het verschil tussen het eigen vermogen van de Houdstermaatschappij en het totale door de provincie gestorte vermogen (€ 28,8 miljoen) houden wij een voorziening aan van € 10,8 miljoen. 

Herstructureringsmaatschappij Overijssel (HMO)
De stand van het eigen vermogen van HMO bedraagt ultimo 2020 € 51,4 miljoen. Voor het verschil tussen het eigen vermogen van de onderneming en het totale door de provincie gestorte vermogen (€ 55,8 miljoen) houden wij een voorziening aan van € 4,4 miljoen. 

Energiefonds Overijssel (EFO)
Het (geconsolideerde) eigen vermogen van Energiefonds Overijssel bedraagt per ultimo 2020 € 249.000 . Voor het verschil tussen het eigen vermogen van Energiefonds Overijssel en het totale door de provincie gestorte vermogen wordt een voorziening getroffen. In de jaren tot en met 2020 is hiervoor een voorziening getroffen van € 15,1 miljoen. Dit bedrag wordt in mindering gebracht op de dekking van het maximale fondsvermogen van € 200 miljoen in de Algemene Financieringsreserve.

Regionaal Bedrijventerrein Twente (RBT)
Per 1 januari 2021 geeft de grondexploitatie van RBT een tekort van € 4,7 miljoen (netto contante waarde). Uitgaande van een jaarlijkse oprenting van 2% betekent dit een eindwaarde van € 5,5 miljoen per 31 december 2028.  Dit betreft een forse verbetering ten opzichte van de herziene begroting 2020 van RBT. Ons aandeel (23%) in het verlies van deze grex - zijnde € 1,1 miljoen - is afgedekt in de voorziening Resultaten gebiedsexploitaties.

In de provinciale (meerjaren)begroting is ook ons aandeel in de oprenting tot met 2021 gedekt. In de toetsing van het provinciale weerstandsvermogen houden wij rekening met een kans van 50% op een negatiever resultaat dan begroot voor de grondexploitatie (impact € 1,3 miljoen). 

Technology Base (voorheen Area Development Twente (ADT))
Per 1 januari 2021 geeft de grondexploitatie van Technology Base een tekort van € 17,9 miljoen (netto contante waarde). Uitgaande van een jaarlijkse oprenting van 2% betekent dit een eindwaarde van € 21,4 miljoen per 31 december 2029.  Dit betreft een kleine verslechtering ten opzichte van de herziene begroting 2020 van Technology Base.  Ons aandeel (50%) in het verlies van deze grex - zijnde € 9,0 miljoen - is afgedekt in de voorziening Resultaten gebiedsexploitaties.

De deelnemers in de regeling - provincie Overijssel en gemeente Enschede - zijn verplicht om ieder 50% van het exploitatietekort van de luchthaven en de overige activiteiten (vastgoed, erfpacht en baangebruik) aan te vullen. Per 31 december 2020 kent Overijssel als gevolg hiervan een verplichting aan Technology Base van € 0,9 miljoen. In de toetsing van het provinciale weerstandsvermogen houden wij rekening met een kans van 50% op een negatiever resultaat dan begroot voor de grondexploitatie (impact € 4,1 miljoen) en de luchthavenexploitatie (impact € 0,8 miljoen).