Weerstandsvermogen

We voeren als provincie zelfstandig of met partners grote projecten van maatschappelijk belang uit. Dit brengt risico's met zich mee, deze gaan we niet uit de weg. Het tijdig signaleren en beheersen van risico’s is essentieel. Risicomanagement heeft een belangrijke plaats binnen onze beleidsuitvoering.

Provinciale Staten stellen het risicomanagementbeleid periodiek (eens per 4 jaar) vast. Dit is eind 2017 voor het laatst gebeurd. Op dit moment is er een projectgroep bezig met om risicomanagement breed in de organisatie te  borgen. Deze projectgroep zal zich ook bezig houden met het actualiseren van het beleid.

We zorgen voor voldoende reserves om de voorziene en onvoorziene risico's met financieel gevolg op te vangen. Daarbij houden wij voor de ratio van het weerstandsvermogen een minimaal niveau aan van 1,4. Deze ratio betreft de verhouding tussen de beschikbare en de benodigde weerstandscapaciteit. Het minimum vastgestelde niveau van 1,4 staat voor ‘ruim voldoende’ weerstandsvermogen. Wanneer de ratio onder deze norm komt, is aanvullen van de reservepositie vereist.

Wij stellen periodiek het beschikbare en benodigde weerstandsvermogen vast. Onderstaand gaan wij in op deze items.

De benodigde weerstandscapaciteit wordt bepaald aan de hand van de risico's die wij hebben geïnventariseerd. Bij de berekening van het benodigde niveau van de weerstandscapaciteit streven we naar een zo volledig mogelijk risicoprofiel. Niet alle risico’s zijn te voorzien, het risicoprofiel is daardoor nooit 100% volledig. Wij berekenen de benodigde weerstandscapaciteit op basis van een kansberekening. Hierbij gaan wij uit van een zekerheidspercentage van 90%. Dit betekent 90% kans dat alle geïnventariseerde risico's zich op hetzelfde moment voordoen. De aansluiting tussen onderstaande tabel en de tabel met het actuele weerstandsvermogen is daardoor niet één op één te maken.

Periodiek actualiseren wij de risico's en beheersmaatregelen van de organisatie. Deze inventarisatie heeft geleid tot een actueel beeld van de benodigde weerstandscapaciteit. De benodigde weerstandscapaciteit bedraagt volgens dit laatste beeld € 69,5 miljoen.

Er kan onderscheid gemaakt worden tussen incidentele en structurele risico's. Bij de bepaling van de benodigde weerstandscapaciteit behandelen we alle risico's als incidenteel. Indien structurele risico's zich voordoen kunnen we hier namelijk binnen een jaar maatregelen voor treffen ter voorkoming van dergelijke risico's in de toekomst. In onderstaande tabel geven we weer welke activiteiten de grootste impact hebben op de benodigde weerstandscapaciteit. In de tabel hebben we twee risico's niet genoemd die wel aandacht verdienen. Dit zijn risico's ten aanzien van vermogensbeheer en grond. De benodigde weerstandscapaciteit is gestegen ten opzichte van de begroting 2021.

 

Vermogensbeheer
De marktontwikkelingen zijn van invloed op de obligatieportefeuille. Dit heeft effect op de omvang van het vermogen. De onderliggende renterisico’s en koersrisico’s beschrijven we in de paragraaf financiering. Het financiële gevolg van dit risico nemen we niet mee in de benodigde weerstandscapaciteit.

Grond
In de paragraaf grondbeleid gaan we in op de risico’s van ons grondbezit, waarvan de financiële gevolgen zijn afgedekt door de algemene reserve grond (ARG). Het financiële gevolg van deze risico's nemen we niet mee in de benodigde weerstandscapaciteit.

Risico’s met grootste invloed op benodigde weerstandscapaciteit
Omschrijving risico	Invloed op benodigde weerstandscapaciteit	Kerntaak
EHS / Ontwikkelopgave
Binnen de ontwikkelopgave komen risico’s rondom verwerving, inrichtingsmaatregelen, eindbeheer en verbetervoorstellen naar voren.	23,78%	Gebiedsontwikkelingen
Kanaal Almelo de Haandrik
Provincie Overijssel dient schade bij omwonenden Kanaal Almelo de Haandrik te vergoeden.	18,98%	Mobiliteit
Concessie en contractbeheer openbaar vervoer
Verminderde reizigersopbrengsten, rijksbezuinigingen en ontwikkelingen ten aanzien van indexering	11,05%	Mobiliteit
Tecbase
De provincie neemt risicodragend deel in de gemeenschappelijke regeling Technology Base en dient de risico’s in de onderliggende grond- en luchthavenexploitatie op te vangen via het weerstandsvermogen.	8,76%	Regionale economie
N340
Er zijn meerdere risico’s van dit project die de provincie financieel kunnen raken.	6,12%	Mobiliteit
N35
Er zijn meerdere risico’s van dit project die de provincie financieel kunnen raken.	5,74%	Mobiliteit

Voor het vaststellen van het beschikbare weerstandsvermogen inventariseren wij de hoogte van de risicoreserves van de provincie. Dit zijn reserves die voor het opvangen van risico’s zijn aangemerkt. De omvang van de weerstandscapaciteit is als volgt:

In het coalitieakkoord 2019-2023 is afgesproken dat de opcenten op de motorrijtuigenbelasting gehandhaafd blijven op het huidige niveau. De onbenutte belastingcapaciteit nemen wij om die reden niet mee in de berekening van het structureel beschikbare weerstandsvermogen.

Beschikbare weerstandsvermogen	( x 1 miljoen)
Reserve	Omvang reserve
Algemene risicoreserve	90,4
Uitvoeringsreserve NNN	0,0
Diverse bestemmingsreserves	34,6
Risicoreservering binnen projecten	23,0
Totaal incidenteel	148,0
Onvoorzien	0,3
Totaal structureel	0,3
Totaal beschikbare weerstandscapaciteit	148,3
Ongebruikte belastingcapaciteit	50,0

Het weerstandsvermogen is op dit moment toereikend. De confrontatie van de beschikbare weerstandscapaciteit van € 148,3 miljoen en de benodigde weerstandscapaciteit van € 69,5, miljoen levert een ratio op van 2,1.

Actueel weerstandsvermogen op concernniveau
Benodigde weerstandscapaciteit	Beschikbare weerstandscapaciteit	Ratio
(x miljoen)	(x miljoen)	weerstandsvermogen
69,5	148,3	2,1

Financiële kengetallen	Realisatie 2019	Primitieve Begroting 2020	Actuele Begroting 2020	Realisatie 2020
Netto schuldquote	-217,08%	-171,81%	-160,90%	-176,76%
Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen	-287,32%	-261,01%	-244,43%	-276,12%
Solvabiliteitsratio	86,48%	83,79%	83,79%	84,17%
Kengetal grondexploitatie	0,00%	0,00%	0,00%	0,00%
Structurele exploitatieruimte	10,05%	1,92%	0,00%	4,66%
Belastingcapaciteit: Opcenten	99,19%	98,28%	96,32%	96,32%

In bovenstaande tabel treft u vijf financiële kengetallen aan. Deze geven inzicht in onze financiële positie. De cijfers lichten we hieronder verder toe.In bovenstaande tabel treft u vijf financiële kengetallen aan. Deze geven inzicht in onze financiële positie. De cijfers lichten we hieronder verder toe.

• De netto schuldquote drukt de netto schuld uit in een percentage van de totale baten. De netto schuld is het saldo van de uitstaande schulden enerzijds en de in het bezit zijnde liquide middelen en vorderingen anderzijds. Wij hebben op dit moment nauwelijks schulden. Onze liquide middelen en vorderingen overtreffen de schulden dan ook ruim. Daardoor is het kengetal negatief. Op dit moment is het kengetal weinig zeggend. De komende jaren nemen onze liquiditeiten echter af als gevolg van de uitvoering van onze investeringsprogramma's. Bovendien zien we vaker verzoeken vanuit bijvoorbeeld verbonden partijen, zoals dit jaar Enexis, voor financiering van tijdelijk benodigd vermogen. De netto schuldquote wordt daarmee steeds minder negatief. Die beweging is al zichtbaar ten opzichte van de jaarrekening 2019.

• In de netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen zijn ook de leningen aan deelnemingen, openbare lichamen en overige verstrekte leningen opgenomen. Het kengetal wordt door het opnemen van de verstrekte leningen nog negatiever dan de netto schuldquote. Ook dit kengetal heeft een beperkte waarde.

• De solvabiliteitsratio geeft inzicht in de mate waarin wij in staat zijn om aan onze financiële verplichtingen te voldoen. De solvabiliteitsratio geeft de omvang van het eigen vermogen (= reserves) weer als percentage van het balanstotaal. Onze solvabiliteit is uitstekend. In de literatuur wordt een minimum van tussen de 25 en 40% genoemd om een niet-financiële onderneming gezond te mogen noemen. Met een solvabiliteitspercentage van 84% komt de provincie uit op een zeer gezonde vermogenspositie. Ten opzichte van de jaarrekening 2019 is de solvabiliteit licht gedaald.  Wij verwachten dat de solvabiliteit de komende jaren verder afneemt. Dit hangt ook samen met de voortgang van uitvoering van de investeringsprogramma's die worden gedekt uit reserves.

• Het kengetal grondexploitatie geeft weer hoe de waarde van de grond zich verhoudt tot de totale (geraamde) baten. Wij hebben geen grondexploitaties, waardoor dit kengetal 0% bedraagt en geen betekenis heeft.

• De structurele exploitatieruimte geeft aan welke structurele ruimte wij hebben om de eigen lasten te dragen. Het saldo van de structurele baten en lasten wordt daartoe uitgedrukt in een percentage van de totale baten. Ten opzichte van de jaarrekening 2019 daalt dit percentage van 10,05 naar 4,66. Het betreft een momentopname. Voor een toekomstbeeld van de structurele ruimte verwijzen wij naar het budgettair perspectief dat bij de perspectiefnota en de begroting wordt geactualiseerd. Uit het huidige beeld blijkt dat structurele ruimte langjarig aanwezig is. Maar er is onvoldoende ruimte om de huidige incidenteel gefinancierde programma's allemaal voort te kunnen zetten.

• De belastingcapaciteit geeft aan hoe de belastingdruk in Overijssel zich verhoudt tot het landelijke gemiddelde. De belastingcapaciteit van provincies wordt berekend door het aantal opcenten in jaar t te vergelijken met het gemiddelde van het aantal opcenten van alle provincies in jaar t-1 en uit te drukken in een percentage. Uit het kengetal belastingcapaciteit opcenten blijkt dat wij minder belasting heffen dan het gemiddelde in Nederland. In het coalitieakkoord 2019-2023 is opgenomen dat de opcenten op de motorrijtuigenbelasting voor de provincie Overijssel bevroren blijven op het tarief van 79,9.