2.3.1 Stimuleren van energiebesparende maatregelen en de opwekking van hernieuwbare energie

Inhoud

Naast de investeringssubsidie warmtenetten hebben wij samen met het Nationale Expertisecentrum Warmte een checklist ontwikkeld voor warmtenetprojecten. Deze ondersteunt initiatiefnemers bij het bepalen van de haalbaarheid van een idee voor een warmtenet. Zo wordt snel duidelijk of de initiatiefnemer het warmtenet verder kan uitwerken of dat gezocht moet worden naar een alternatieve oplossing. 
December 2021 is een intentieovereenkomst getekend voor het versneld in kaart brengen van de haalbaarheid van een regionaal warmtenet in Twente. Wij begeleidden dit traject. Met een regionaal warmtenet kan de warmte van Twence en mogelijk ook van andere warmtebronnen optimaal benut worden en 100.000 woningen verwarmen.  
In Zwolle en Kampen (Koekoekspolder) wordt gewerkt aan geothermie. Wij zijn betrokken en ondersteunen waar nodig, bijvoorbeeld door lobby, financieringsonderzoek (EFO) en haalbaarheidsonderzoek voor warmtenetontwikkeling. Voor de potentiële geothermiebron in Zwolle is een Europese subsidie verworven om een innovatieve boortechniek toe te passen. In de Koekoekspolder zijn alle vergunningen verkregen om in 2022 uit te kunnen breiden. Met middelen uit de tweede investeringsimpuls Energietransitie kunnen we ook financieel bijdragen aan de voorbereidingsfase van geothermieprojecten. 
Daarnaast jagen wij restwarmteprojecten aan, waarbij terugdringing van de hoeveelheid restwarmte bij bedrijven het primaire doel is. Wij helpen daarna ook onderzoeken of de restwarmte intern of extern benut kan worden. Dit heeft ertoe geleid dat diverse projecten in een volgende ontwikkelfase zijn gekomen, zoals bij bedrijven in Almelo en Delden. 
Voor de energietransitie in de gebouwde omgeving zet de provincie in op de stapsgewijze verduurzaming van woningen, wijkaanpakken naar een aardgasvrije energievoorziening en de verduurzaming van maatschappelijk vastgoed. 
Vanaf januari 2021 werken 22 Overijsselse gemeenten samen in de vorm van een gezamenlijk Energieloket. Voor Overijsselse huishoudens is een eenduidige kernboodschap vastgesteld, berust op de ‘Altijd-goed-aanpak’. Daarnaast kunnen Overijsselse gemeenten vanaf  april 2021 subsidie ontvangen voor het organiseren van inkoopacties op isolatiemaatregelen of bijvoorbeeld de inkoop van zonnepanelen. In 2021 hebben zestien gemeenten gebruik gemaakt van deze subsidie, waarmee in totaal ruim 100.000 particuliere woningeneigenaren energiemaatregelen kunnen nemen.  
Gemeenten blijven werken aan de wijkgerichte aanpak richting een aardgasvrije energievoorziening. Wij ondersteunen de wijkaanpakken met diverse activiteiten van het Expertiseteam Aardgasvrije Wijken. De eerste wijkuitvoeringsplannen zijn opgeleverd. Wijkaanpakken gaan daarmee richting de uitvoeringsfase. We zien in Overijssel de beweging naar een meer stapsgewijze aanpak richting een aardgasvrije wijk. 
Sinds 2021 biedt de provincie Overijssel met het Ontzorgingsprogramma Maatschappelijk Vastgoed advies en ondersteuning aan eigenaren van klein maatschappelijk vastgoed. Duurzaamheidscoaches brengen de mogelijkheden voor verduurzaming in kaart. Daarna wordt er gewerkt aan een plan van aanpak voor de verduurzaming.  
Voor bedrijven staan subsidieregelingen open om energiebesparing te stimuleren. Verder wordt, met steun vanuit het programma, toezicht op de verplichte energiebesparende maatregelen uitgevoerd door de beide omgevingsdiensten. Het blijkt dat circa ¾ van de bedrijven die onder de wet Milieubeheer vallen nog één of meerdere energiebesparende maatregelen dient te nemen om te voldoen aan de Wet Milieubeheer 

In 2021 zijn twee energiegebieden en vier locaties voor Smart Energy Hubs aangewezen. In de energiegebieden wordt langs drie lijnen gewerkt
•    Ontwikkeling van opwek clusters: de provincie neemt hierin een rol als gebiedsregisseur, omdat het een bovenregionale opgave betreft. Dit ter uitvoering van de RES.
•    Netwerkversterking door de netbeheerders
•    Systeemintegratie, opslag en innovatie. 
Met Smart Energy Hubs realiseren we duurzame energie opwek, duurzame hoge temperatuur en laad- en tankvoorzieningen. De realisatie van een Smart Energy Hub is een gebiedsgerichte ontwikkeling, samen met lokale partijen. Er worden slimme oplossingen georganiseerd om duurzame energie opwek te ontsluiten en lokaal toe te passen. Bij de ontwikkeling van Smart Energy Hubs werken we samen met Provincie Gelderland in Oost-Nederlands verband.  
Het versnellingsteam ‘Ieder dak een zonnedak’ ondersteunt bedrijven die een SDE-beschikking hebben, maar belemmeringen tegenkomen bij het plaatsen van het zonnedak. Sinds de zomer 2020 werkt het versnellingsteam aan verhoging van de realisatiegraad van zonnepanelen op daken van bedrijven met reeds afgegeven SDE-beschikkingen.  
Tot en met 2021 heeft het versnellingsteam met ruim 280 partijen met een SDE-beschikking contact opgenomen. 110 partijen gaven aan geen ondersteuning nodig te hebben of toch niet over te gaan tot het plaatsen van een zonnedak. 70 partijen willen graag gebruik maken van de ondersteuning van het versnellingsteam. 
De inzet van het versnellingsteam heeft geleid tot een extra totaal gerealiseerd vermogen van ruim 14 MW. Ook in 2022 blijft het versnellingsteam zon op dak bij bedrijven aanjagen.  
We moesten langer wachten op het nieuwe nationale biomassabeleid dat de basis is voor de aangekondigde actualisatie van ons provinciale beleid (het demissionair kabinet heeft dit dossier controversieel verklaard). We komen vóór de zomer 2022 met het Statenvoorstel Biomassaroute, de herziening van ons bio-energiebeleid. De herziening is eerder aangekondigd. In de Biomassaroute is ons nieuwe beleid opgenomen voor de gewenste inzet van biomassa voor energieopwekking en wordt ingegaan op mogelijke provinciale steun aan projecten met houtige biomassa. 

Op 30 juni 2021 heeft PS ingestemd met de RES1.0 (PS 2021/1103404). Op regionale schaal is hiermee invulling gegeven aan de nationale doelen en afspraken vanuit het Klimaatakkoord. De RESsen (Twente en West-Overijssel) vormen de eindproducten van het proces dat in beide regio's in de afgelopen tijd is doorlopen. Onderdeel hiervan is geweest het ophalen van onder meer de reacties vanuit de Staten over het Voorlopig ontwerp-RES Twente 1.0 en het Hoofdlijnenakkoord RES West-Overijssel. Deze reacties zijn bij de totstandkoming van de definitieve RESsen 1.0 betrokken. 
Na de vaststelling is door beide RES regio’s een begin gemaakt met de RES 2.0, waarbij de uitvoering van de ambities, het opnemen in het omgevingsbeleid en de verhouding van 60% wind en 40% zon centraal staan. 
 
Het ELENA project is mei 2021 afgerond. In juni 2021 is het eindrapport met accountantscontrole ingediend bij de Europese Investeringsbank (EIB), waarna een audit is uitgevoerd door de EIB. De EIB geeft de prognose af dat we € 2.147.989 subsidie krijgen. In 2022 wordt de definitieve subsidie vastgesteld. Met de ELENA subsidie zijn verschillende warmtenetten gerealiseerd en is maatschappelijk vastgoed zoals scholen en zwembaden verduurzaamd.  
De INDU-ZERO showcase woning van woningcorporatie Domijn in Enschede is gerealiseerd. Inmiddels zijn veel bezoeken door Domijn en de provincie Overijssel gepland, om de project resultaten van INDU-ZERO te communiceren. De showcase locatie, die als bezoekerscentrum ingericht is, wordt gebruikt om het verhaal en de resultaten van het project INDU-ZERO te vertellen.  
Domijn heeft een subsidieaanvraag ingediend voor beheer- en onderhoudskosten, facilitaire kosten en communicatiekosten van de showcase woning. Hiermee wordt het bedrag vanuit het Investeringsimpuls Energietransitie 1e tranche in 2022 volledig benut.

Financiën

Toelichting: Afronding en eindverantwoording ELENA: 

De Europese Commissie heeft in 2016 een subsidie van € 2,6 miljoen toegekend aan de provincie Overijssel in het kader van European Local ENergy Assistance, het zogenaamde ELENA-fonds.  De provincie werkt hierbij samen met de gemeente Zwolle, Deventer, Almelo, Hengelo en Enschede. De eindverantwoording voor deze subsidie is conform de voorwaarden opgesteld en met een accountants verklaring halverwege juni 2021 verzonden aan de Europese Investeringsbank (EIB). Deze eindverantwoording is door de EIB beoordeeld en de subsidie vaststelling zal begin 2022 worden verleend. Op basis van huidige informatie zal de vaststelling sluiten op € 2,15 miljoen, de lagere vaststelling (ten opzichte van de verlening) hebben wij verwerkt bij het jaarverslag 2021.

Resultaatbestemmingen:

Restant budget Regionale Energiestrategie:

In de septembercirculaire 2021 hebben wij extra budget ontvangen van het Rijk (aanvullend op de bestaande RES middelen 2021) voor de Regionale Energiestrategie West Overijssel en de Regionale Energiestrategie Twente. Het bedrag is bedoeld om de RES-organisatiekosten te dekken. De Provincie voert de administratie voor de beide RESsen en fungeert als tussenpersoon. , Deze organisatiekosten lopen door naar 2022, omdat het Rijk voor 2022 nog geen nieuw budget beschikbaar heeft gesteld, stellen wij u voor het restantbudget door te schuiven naar 2022.

Wij stellen u voor om een bedrag van € 255.000 miljoen middels resultaatbestemming door te schuiven naar 2022 (waarvan € 121.545 voor RES West-Overijssel, € 111.102 voor RES Twente en € 22.093 voor  Kennisprogramma NWO) van prestatie 2.3.1 Stimuleren van energiebesparende maatregelen en de opwekking van hernieuwbare energie.

GS begrotingswijziging:

In behandeling zijnde subsidieaanvragen 2021 (UBS Regelingen 3.1, 3,3, 3,6, 3,10, 3,12, 3,16 en 3,19):

Eind 2021 hebben wij diverse subsidie aanvragen ontvangen die passen binnen het gepubliceerde subsidieplafonds van de hierboven genoemde regelingen. Deze aanvragen zullen begin 2022 worden afgehandeld. Bijbehorende KvO budget van € 1 miljoen schuiven wij daarom door naar 2022.

Op basis van de spelregels van de Reserve Uitvoering Kwaliteit van Overijssel hebben wij besloten om een deel van het restant Kwaliteit van Overijssel budget, ad. € 1 miljoen, onder prestatie 2.3.1 Stimuleren van energiebesparende maatregelen en de opwekking van hernieuwbare energie door te schuiven naar 2022. 

Resultaatbestemming Kerntaak 20:

Afdekken lening (in de vorm van een subsidie) aan de gemeente Kampen - project Aardwarmte Koekoekspolder - in de Algemene Financiering Reserve (zie kerntaak 20):

Voor het project Aardwarmte in de Koekoekspolder is aan de gemeente Kampen in 2010 een IMG (investeren met gemeente) subsidie verstrekt. Met deze subsidie heeft de gemeente Kampen een lening verstrekt met een looptijd van 15 jaar aan de Aardwarmtecluster KKPl BV.  Mede met deze lening heeft  de Aardwarmtecluster KKPl BV een aardwarmtebron en een warmtenet tussen de drie betrokken tuinbouwbedrijven kunnen realiseren. Conform onze beleidsregel, zoals vastgesteld in het statenvoorstel PS/2014/1051 Optimalisatie inrichting provinciale administratie had de lening in 2015 afgedekt moeten worden in de Algemene financieringsreserve (AFR). In 2021 is de subsidielast uit 2010 gecorrigeerd en opgenomen als positief resultaat onder prestatie 2.3.1 Stimuleren van energiebesparende maatregelen en de opwekking van hernieuwbare energie.

Wij stellen u voor om, conform de vastgestelde beleidsregels, een bedrag van € 1 miljoen van het resultaat onder prestatie 2.3.1 Stimuleren van energiebesparende maatregelen en de opwekking van hernieuwbare energie middels een resultaatbestemming toe te voegen aan de Algemene financieringsreserve. Deze wijziging wordt verwerkt onder Kerntaak 20 (Overhead, financiering en dekkingsmiddelen).