Inleidende samenvatting

Voor u ligt de jaarrekening 2024. In deze inleidende samenvatting blikken wij terug op het afgelopen jaar. 

Ook het afgelopen jaar kende veel veranderingen, niet alleen in politiek-bestuurlijke maar ook maatschappelijke context. We kijken terug op een jaar waarin we goed op weg zijn, veel wat we hebben beloofd in het coalitieakkoord hebben we ook daadwerkelijk in gang gezet. Wij hebben belangrijke stappen gezet op veel dossiers. Aan de andere kant zijn er nog ook nog veel zaken waar we nog het nodige voor moeten uitwerken. In aantal gevallen zijn we niet in staat stappen te zetten, o.a. door externe factoren. Zoals dat er internationaal gezien nog steeds sprake van onzekerheid en (politieke) instabiliteit. We hebben het afgelopen jaar voortvarend gewerkt aan onze opgaven. Daarover informeren wij u op hoofdlijnen in deze inleiding.

Toekomst voor ons platteland, vervolg 3x3 aanpak
Door het wegvallen van het PPLG en van middelen uit het transitiefonds was een Overijsselse heroriëntatie nodig op de aanpak van opgaven in het landelijk gebied en de 3x3 aanpak. 
Parallel aan de herijking van ons beleid ontving Overijssel in juli 2024 ook de toekenning van een Specifieke subsidie-uitkering (SPUK) van € 234 miljoen. Dit geld is bestemd voor de uitvoering van de maatregelpakketten. In de tweede helft van 2024 hebben wij gewerkt aan het inrichten en voorbereiden van de uitvoering van de maatregelpakketten. Wij zijn druk bezig met hoe nu verder te gaan met onze 3x3 aanpak. Door de bovenbeschreven omstandigheden is het nog lastiger geworden om een goed perspectief te vinden.

PAS-melders
We hebben hard gewerkt aan oplossingen voor de PAS-melders. Door de uitspraak van de Raad van State over intern salderen is het perspectief daarop verdampt.

Natuur
Vanuit onze verantwoordelijkheid voor natuurbeleid en –beheer zijn wij op het proces dat vanuit het Rijk is opgestart voor de Europese natuurherstelverordening (NHV) aangehaakt. De NHV gaat over het verplicht uitwerken van nationale natuurherstelplannen en het invulling geven aan de doelstellingen tot 2050 voor een brede aanpak van biodiversiteitsherstel.
Nadat de Europese Commissie (EC) een zgn. infractieprocedure tegen Nederland is gestart over de boerenlandvogels, specifiek de grutto, werkt het Rijk aan een pakket met aanvullende maatregelen die ook gaan gelden in Overijsselse weidevogelgebieden.

Bossenstrategie
De realisatie van de 1400 ha boscompensatie liep nog niet vlot. We zochten en zoeken naar mogelijkheden om het gat tussen gekapte hectares en aangeplante hectares te verkleinen. Aandachtspunt is hoe we, met het wegvallen van het transitiefonds en het Nationaal Programma Landelijk Gebied, de doelen en ambities van de bossenstrategie overeind houden.

Ontwikkelopgave
We zijn in diverse gebieden bezig geweest met de uitvoering van herstelmaatregelen o.a. Wieden, Aamsveen, Punthuizen-Stroothuizen en Bergvennen. Door het uitstel van de besluitvorming over het Provinciaal Inpassingsplan (PIP) voor het gebied Achter de Voort, Agelerbroek & Voltherbroek liep de planning achter en heeft dit ook de besluitvorming vertraagd voor twee andere gebieden (Lemselermaten, De Wieden fase 2). Verder heeft dit geleid tot minder bereidheid om tot overeenkomsten te komen. Sommige eigenaren willen pas onderhandelen nadat de plannen definitief zijn, omdat er dan meer duidelijkheid is. U leest meer over de Ontwikkelopgave in het aparte deel van dit Jaarverslag.

Vergunningverlening
Met de uitspraak van de Raad van State is intern salderen vergunningplichtig en moet er getoetst worden aan additionaliteit. Dit maakt dat de verlening van natuurvergunningen verder wordt beperkt wat weer betekent dat projecten niet door kunnen gaan of vertraging oplopen. Een geborgde aanpak - bestaande uit een generieke aanpak van het rijk en gebiedsspecifieke aanpak - is noodzakelijk om de vergunningverlening weer op gang te krijgen.

Water
Uit de evaluatie van de landelijke KRW-tussenevaluatie (december 2024) blijkt dat er meer nodig is om de doelen te halen. Voor de extra maatregelen zijn wij momenteel in gesprek met de partners.

Bovenregionale stresstest wateroverlast
Medio 2024 is in samenwerking met Drenthe en de waterschappen Drents Overijsselse Delta en Vechtstromen gestart met de bovenregionale stresstest wateroverlast voor het (grensoverschrijdende) stroomgebied van de Vecht om de gevolgen van een "Limburgse 2021 bui" in Overijssel in beeld te brengen (resultaten in 2025).

Drinkwatervoorziening
Samen met stakeholders en partners hebben wij gewerkt aan het opstellen van verdergaande maatregelenpakketten rondom de grondwaterbeschermingsgebieden om bestaande winningen te behouden en blijvend te beschermen tegen verontreinigingen. Aanvullend hierop hebben wij met het Rijk gewerkt aan een Nationale Aanpak Drinkwaterbronnen 2023 – 2030. In het Regionale Actieprogramma Drinkwaterbronnen (RAP) staat de aanpak om op korte én lange termijn aanvullende drinkwaterbronnen te waarborgen (voor aansluiting nieuwe woningen en bedrijven) per provincie beschreven. 

Ruimte voor de Rivier 2.0.
Het Rijk heeft het Programma onder de Omgevingswet Integraal Riviermanagement (POW-IRM) in voorjaar 2024 ter inzage gelegd. In onze zienswijze hebben wij aandacht gevraagd voor de relatie tussen riviernatuur en waterveiligheid. Inmiddels is het programma hernoemd tot Ruimte voor de Rivier 2.0. en wordt nader onderzoek gedaan naar de toekomstige inrichting van het riviersysteem (rivierbodemligging, afvoerverdeling en binnendijkse ruimteclaims).

Bodem en ondergrond
Met de implementatie van de Omgevingswet op het onderdeel bodemkwaliteit, is het bevoegd gezag voor bodem overgegaan van provincie naar de gemeenten, in samenwerking met gemeenten en omgevingsdiensten. Daarnaast zijn in het kader van de landelijke Bestuurlijke afspraken Bodem 2023-2030 onderzoeken uitgevoerd naar aandachtslocaties met PFAS en is ervaring opgedaan met het provinciaal beleidskader PFAS. 

Windenergie
Met het Provinciaal Programma Energiestrategie, de handleiding wind en het beleidskader indienen projectvoorstel windenergie en uw vaststelling van de instructieregels windregels kon het windbeleid per 1 november 2024 in werking treden. Daarmee is het voorbereidingsbesluit windbeleid opgeheven en kunnen initiatiefnemers aanvragen voor windturbineparken indienen. Met gemeenten hebben wij programmeringsafspraken gemaakt zodat bekend is waar wel en geen windturbineparken kunnen komen en zijn de eerste gebieden tot stand gekomen.

Kanaal Almelo - De Haandrik
Het bestuurlijk kopstuk Arie Slob en zijn team hebben de eerste adviezen uitgebracht om langlopende schadegevallen op te lossen. Deze adviezen hebben wij overgenomen. Hiermee maken wij het mogelijk om sneller en menselijker invulling te geven aan de schadeafhandeling. Om een goede afweging te kunnen maken voor het toekomstige beheer en onderhoud hebben wij een onderzoek opgestart naar de mogelijke en gewenste toekomstfuncties van het kanaal en ook wat dit kost en opbrengt.

Woningafspraken
Samen met markt, corporaties, gemeente, rijk en andere partners werken we aan de realisatie van de woondeals waarin we zorgen voor voldoende woningen, voor de juiste doelgroepen. In 2024 zijn er in Overijssel meer woningen gerealiseerd dan afgesproken in de Woondeals 2022. In 2024 zijn in aanwezigheid van ministers Helder en De Jonge regionale woonzorgvisies ondertekend met daarin afspraken over het realiseren van voldoende geschikte woningen voor ouderen in onze 25 gemeenten. Het investeringsvoorstel wonen is vastgesteld door PS waarna voortvarend met de uitwerking is gestart. Wij hebben u hierover geïnformeerd. 

Openbaar vervoer
2024 stond in het teken van herstel van de betrouwbaarheid van het openbaar vervoer. Vervoerders hebben hard gewerkt aan het werven van voldoende personeel en het verbeteren van de uitvoering. Daardoor konden in december de nieuwe dienstregelingen gestart worden zonder afschaling. Het afgelopen jaar hebben wij nog compensatie gekregen voor de bezuinigingen van het ministerie van OCW op het studentenreisproduct. 

Verkeersveiligheid
We hebben campagnes en educatieprojecten uitgevoerd gericht op gedragsbeïnvloeding voor verschillende doelgroepen zoals (oudere) fietsers en op scholen in Overijssel. We hebben ook gewerkt aan een Actieplan Verkeersveiligheid voor de provinciale wegen waarin risicovolle wegvakken en kruispunten op onze wegen zijn benoemd. Deze zijn tot stand gekomen via de risico gestuurde aanpak, een pro-actieve data gedreven methode. Hiervoor hebben we goede en betrouwbare data nodig en hebben we het dashboard voor verkeersveiligheidsdata Overijssel geactualiseerd en doorontwikkeld. Bij de voorbereidingen van het beheer en onderhoud van onze wegen is ook het verbeteren van de verkeersveiligheid betrokken. Dit combineren werkt kostenbesparend. Daarnaast hebben wij de lopende lobby richting het Rijk voor een veiliger N36 (en N50) geïntensiveerd.  

In 2024 zijn de economische investeringsprogramma's met brede steun van PS vastgesteld. Wat betreft de uitvoering hebben we afgelopen jaar belangrijke stappen gezet. In het bijzonder ten aanzien van photonica, grensoverstijgende en Europese samenwerking en wat betreft de economische kansen op het gebied van defensie. 

We hebben stappen gezet om het  Photonica/Chiptech cluster in met name Twente te versterken. Een goed voorbeeld hiervan zijn de ontwikkelingen rondom chipfabriek New Origin.  Daarnaast hebben we nadrukkelijk de mogelijkheden die Europa biedt d.m.v. onder andere de verschillende fondsen, zoals bijvoorbeeld Interreg en EFRO benut. Op deze manier versterken we de grensoverstijgende samenwerking. Verder zijn we bezig de economische kansen die zich in de defensie-markt voor ons bedrijfsleven voordoen te kunnen verzilveren. 

Ook op andere terreinen hebben we stappen gezet. We hebben de waardering voor het Vakmanschap stevig op de kaart gezet. In 2024 is de Award Vakmanschap Overijssel uitgereikt en de provincie heeft de ambassadeursrol voor het vakmanschap opgepakt waarmee zij het belang van vakmanschap breed uitdraagt. Met de gemeenten zijn we in gesprek om te komen tot nieuwe programmeringsafspraken rondom bedrijventerreinen en toekomstbestendige werklocaties. Specifiek voor onze deelnemingen in de topwerklocaties Technology Base en Regionaal Bedrijventerrein Twente/XL Businesspark zijn we met de partners in gesprek over de toekomst en onze rol daarin. We zetten de Overijsselse aanpak detailhandel voort. De 
netwerksamenwerking met gemeenten en het Retailplatform Overijssel wordt doorontwikkeld en de eerste subsidies voor het versterken van detailhandel en centra zijn verstrekt. Tot slot zijn we intensief betrokken, door middel van onder andere onze uitvoeringsprogramma’s, bij de verschillende regiodeals.

Participatie
In 2024 hebben we samen met de Kopgroep Participatie, uw Staten, gemeenten en experts de participatievisie en werkwijze ontwikkeld. Na vaststelling is dit beleid juridisch geborgd met de vaststelling van de participatieverordening. De focus ligt nu op het toepassen van de werkwijze en visie, zodat belangen transparant worden ingebracht en kunnen worden afgewogen in de besluitvorming. Daarmee brengen we kennis en ervaring van buiten naar binnen.

Ondermijning
In 2024 hebben we in de aanpak van ondermijning de nadruk gelegd op het versterken van de weerbaarheid binnen de organisatie en het ondersteunen van gemeenten. Een belangrijke taak is het vergroten van de (interne) weerbaarheid. Dat doen we onder andere door voorlichting over de Wet Bibob. Met de inzet van het expertteam ondersteunen we gemeenten om ondermijning tegen te gaan in het buitengebied. En een geslaagde campagne in samenwerking met ‘Meld Misdaad Anoniem’ heeft geleid tot een toename van het aantal meldingen van verdachte situaties in Overijssel. Tot slot hebben we onderzoek uitgevoerd hoe we preventief jongeren weerbaar kunnen maken tegen criminaliteit en voeren we overleg met gemeenten hoe we met de uitkomsten daarvan aan de slag kunnen in onze provincie.

Regio’s
Met de regio’s Stedendriehoek en Zwolle zijn we er gestart met de nieuwe Regiodeals. We waren al gestart met het opstellen van verstedelijkingsstrategieën voor Twente en Stedendriehoek, inmiddels zijn we voorbij de oriënterende werkzaamheden en gestart met het vervolg. Dat betekent dat we kijken hoe we de werkzaamheden, mensen en middelen op elkaar afstemmen.

Cultuur
Na de vaststelling van ons Cultuur- en erfgoedbeleid 2025-2028 vastgesteld, zijn wij in 2024 gestart met de voorbereiding van de uitvoering van het beleid 2025-2028 waarmee we inzetten op de versterking van de impact van cultuur en erfgoed op het welzijn en de welvaart in Overijssel. De cultuur en erfgoed sector stond ook in het jaar 2024 voor grote uitdagingen, onder andere door gestegen kosten, energielasten en personeelstekorten. Wij hebben bewondering voor de veerkracht waarmee de sector deze uitdagingen het hoofd heeft geboden. 

Leefbaar Platteland
Vanuit Aanpak Leefbaar Platteland hebben we drie subsidieregelingen geopend, gericht op het maken van dorpsplannen, uitwerken en uitvoeren van lokale initiatieven. Daarnaast hebben we (dorpsschool)bijeenkomsten georganiseerd om het delen van kennis en ervaring tussen inwoners, dorpen, gemeenten en organisaties te stimuleren. We zijn gestart met de voorbereiding om te komen tot een visie leefbaar platteland.

Sociale Kwaliteit
Om onze doelstellingen te bereiken hebben wij drie subsidieregelingen her-/geopend, welke goed werden gevonden door de doelgroepen. Wij hebben geïnvesteerd in diverse evenementen zoals de Overijsselse Sportontmoeting, congres Positieve Gezondheid, het Overijsselse vrijwilligerscongres en de Overijsselse Vrijwilligersprijs.  Daarnaast hebben wij de Sociale Kwaliteit Academie opgericht en de congressen Overijsselse vrijwilligers en Positieve Gezondheid gehouden. Ook hebben we met een organisatie brede werkgroep uitvoering gegeven aan de motie ‘Vrijwilligers, cruciaal voor Overijssel (PvdA e.a.)’. Om initiatiefnemers met sociale projecten een kans te geven om gebruik te kunnen maken van de vier Regiodeals hebben wij een adviseur aangesteld, die de initiatieven coacht bij hun aanvraag. 

Het Statenvoorstel is het besluitvormend stuk bij deze begroting. Daarin staan de (financiële) voorstellen nader beschreven. Het Statenvoorstel vindt u onder de knop 'Bijlagen' rechtsboven in het scherm.